Κρόνος: Το εργοστάσιο «διαμάντι» της Ελευσίνας που απειλείται με κατάρρευση

Το 2024 ο Δήμος Ελευσίνας απέκτησε επίσημα το ακίνητο, πραγματοποιώντας ένα κρίσιμο βήμα για τη διάσωσή του.
Εργοστάσιο «Κρόνος» στην Ελευσίνα

Ο «Κρόνος» ήταν ένα από τα πιο σημαντικά βιομηχανικά συγκροτήματα της Ελευσίνας, χτίστηκε τη δεκαετία του 1920 και λειτούργησε από το 1926, με σκοπό την παραγωγή προϊόντων οινοπνεύματος, κρασιού, μελάσας και εκχυλισμάτων για τη βυρσοδεψία.

Η μητρική εταιρεία είχε ιδρυθεί στον Πειραιά το 1911 αλλά η άνοδος της ζήτησης τη δεκαετία του 1920 έπεισε τους ιδιοκτήτες της να επεκτείνουν την επιχείρησή τους με ένα νέο εργοστάσιο στην Ελευσίνα. Όταν ιδρύθηκε, το εργοστάσιο του Κρόνου ήταν ένα από τα πιο τεχνολογικά σύγχρονα βιομηχανικά συγκροτήματα της Ελλάδας. Το κεντρικό κτίριο ανεγέρθηκε υπό την επίβλεψη του πολιτικού μηχανικού Αλέξανδρου Ζαχαρίου, ο οποίος ήταν μέλος του περίφημου Κύκλου της Ζυρίχης και θερμός υποστηρικτής της χρήσης του οπλισμένου σκυροδέματος στην αρχιτεκτονική.

Το εργοστάσιο απλωνόταν σε μία έκταση 36 στρεμμάτων και περιλάμβανε αποθήκες, μηχανουργεία, λεβητοστάσια, γαιανθραποθήκες, αντλιοστάσια, μηχανοστάσια, οινοποιεία. Η αρχιτεκτονική των κτιρίων του εργοστασίου «Κρόνος» εκπλήσσει ακόμα και σήμερα. Το κτίριο διοίκησης με την οικία και τους άλλους χώρους (χημείο κ.α.) έχει χαρακτηριστικά έπαυλης, είναι χωροθετημένο δίπλα στη θάλασσα και δεσπόζει στην είσοδο και στην όψη του συγκροτήματος.

Η επιμελημένη εμβληματική αρχιτεκτονική περνάει και στις όψεις του πυργοειδούς συγκροτήματος του αποστακτήριου. Η αρχιτεκτονική και τεχνολογική αξία πολλών κτιρίων του «Κρόνου» τα κατατάσσει στα ωραιότερα δείγματα μεσοπολεμικής βιομηχανικής αρχιτεκτονικής, σώζοντας ακέραια την εικόνα του βιομηχανικού τοπίου της μεσοπολεμικής λειτουργίας του. Οι εσωτερικοί του χώροι διέθεταν την πολυτέλεια και άνεση που άρμοζε στους διευθυντές του εργοστασίου σύμφωνα με τις αντιλήψεις της εποχής εκείνης.

Το εργοστάσιο έκλεισε το 1986 λόγω έντονου ανταγωνισμού και οικονομικών προβλημάτων, τα οποία προέκυψαν από την κακοδιαχείριση των αποβλήτων του στον κόλπο της Ελευσίνας. Το μεγαλύτερο τμήμα του εξοπλισμού, των μηχανημάτων και των μεταλλικών εγκαταστάσεων απομακρύνθηκε. Εκτεταμένα έργα ανάπλασης της ακτογραμμής άλλαξαν και την εικόνα έξω από το συγκρότημα. Αρχικά ο Κρόνος διέθετε δική του προβλήτα και σιδηροδρομική γραμμή για τη μεταφορά των φορτίων από και προς το εργοστάσιο. Υπήρχε επίσης και περιστρεφόμενος γερανός για τη φορτοεκφόρτωση των πλοίων, τα οποία έδεναν στην αποβάθρα. Όλα αυτά αντικαταστάθηκαν τελικά από τη σημερινή οδό Κανελλοπούλου.

Από τη δεκαετία του 1990, κάποια από τα κτίρια κρίθηκαν διατηρητέα. Παρ’ όλα αυτά, δεν υπήρξε επαρκής συντήρηση. Μετά την εγκατάλειψη ο «Κρόνος» υπέστη λεηλασίες, βανδαλισμούς και αφαίρεση υλικών (μεταλλικών στοιχείων, εξοπλισμού, ακόμη και δομικών στοιχείων), γεγονός που αποδυνάμωσε σημαντικά την στατικότητα και την ακεραιότητα των κτιρίων.

Το ιστορικό βιομηχανικό συγκρότημα του «Κρόνου» στην Ελευσίνα παραμένει ένα από τα πιο εμβληματικά, αλλά και πιο απειλούμενα μνημεία της αττικής βιομηχανικής κληρονομιάς. Μετά από δεκαετίες εγκατάλειψης και αλλεπάλληλες φθορές, το κτίριο έχει ουσιαστικά περιοριστεί στο κέλυφός του, γεγονός που το καθιστά εξαιρετικά ευάλωτο σε περαιτέρω καταστροφή. Ειδικοί του τομέα το περιγράφουν πλέον ως «ένα από τα πιο εντυπωσιακά βιομηχανικά μνημεία της Αττικής που απειλείται με κατάρρευση».

Το 2024 ο Δήμος Ελευσίνας απέκτησε επίσημα το ακίνητο, πραγματοποιώντας ένα κρίσιμο βήμα για τη διάσωσή του. Έναν χρόνο αργότερα, τον Ιούνιο του 2025, ειδικό κλιμάκιο πραγματοποίησε αυτοψία στις εγκαταστάσεις, προκειμένου να ξεκινήσουν οι απαραίτητες μελέτες αποκατάστασης και αξιοποίησης.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του Δήμου, ο «Κρόνος» προβλέπεται να μετατραπεί σε χώρο πολιτισμού και δημόσιου πρασίνου, να συνδεθεί λειτουργικά με το παραλιακό μέτωπο της πόλης και να αποτελέσει βασικό στοιχείο μιας ευρύτερης μελλοντικής αστικής ανάπλασης. Πρόκειται για μια προσπάθεια που στοχεύει όχι μόνο στη διάσωση ενός ιστορικού μνημείου, αλλά και στη δημιουργία ενός νέου πόλου ζωής για την Ελευσίνα.

Βίντεο: Michael Miller

Σχόλια

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

ktimatologio 300x250
newsletter banner anagnostis