Τις τελευταίες μέρες από τον βυθό του αρχιπελάγους της Φαβινιάνας, στην δυτική Σικελία, ανασύρθηκαν άλλα δυο έμβολα πολεμικών πλοίων. Ακρόπλωρο (rostrum στα λατινικά) ονομάζεται το έμβολο που βρισκόταν στην πλώρη του πολεμικού πλοίου και με το οποίο εμβόλιζαν τα εχθρικά πλοία κατά την διάρκεια της ναυμαχίας.
Επιμέλεια: Αθανασία Πανουσιέρη*
Η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει στο φως αρκετές μαρτυρίες αυτών των μακροχρόνιων Καρχηδονιακών πολέμων, τόσο στη στεριά όσο και στην θάλασσα. Ανάμεσα στα άλλα ευρήματα ξεχωρίζουν αμφορείς και ασπίδες αλλά και τα έμβολα.
Οι Καρχηδονιακοί πόλεμοι ήταν συνολικά τρεις και διήρκησαν από το 264 π.Χ. ως το 146 π.Χ. Τα αίτια της σύγκρουσης ανάμεσα στην τότε αναδυόμενη πόλη της Ρώμης και την Καρχηδόνα, την δύναμη της Δυτικής Μεσογείου, ήταν η επεκτατική πολιτική των Ρωμαίων αλλά και ποια από τις δυο πόλεις θα ήλεγχε το εμπόριο στην Δυτική Μεσόγειο. Ωστόσο, την αφορμή του πολέμου αποτέλεσε η διαμάχη και οι αψιμαχίες ανάμεσα στην Μεσσήνη της Σικελίας και τις Συρακούσες. Τελικά η Ρώμη παίρνει το μέρος της Μεσσήνης και έτσι ξεκινάει ο Α’ Καρχηδονιακός πόλεμος. Έπειτα από χρόνια συγκρούσεων και πολλών απωλειών, οι δυο υπερδυνάμεις της εποχής, υπογράφουν συνθήκη ειρήνης όπου φαίνεται να επικρατεί η Ρώμη.
Όπως αναφέρει η Εφορεία ενάλιων αρχαιοτήτων της Σικελίας, με επικεφαλής την κ. Valeria Li Vigni, αυτά τα δυο ακρόπλωρα, πιθανότατα καρχηδονιακά, που έχουν ήδη ταυτοποιηθεί από τον Sebastiano Tusa, ανέρχονται μέχρι σήμερα στα 25 και έχουν εντοπιστεί στην θαλάσσια περιοχή που έλαβε χώρα η περίφημη μάχη των Αιγάδων Νήσων το 241 π.Χ. «Η συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς συνεχίζεται με επιτυχία στην αναζήτηση μαρτυριών που τεκμηριώνουν την παρουσία ευρημάτων στον βυθό. «Ο βυθός της Φαβινιάνας» – επισημαίνει η έφορος της ενάλιων αρχαιοτήτων της Σικελίας, κ.Valeria Li Vigni – «συνεχίζει να παρέχει τρομερές παρατηρήσεις στη ναυμαχία των Αιγάδων Νήσων, οι οποίες συμβάλλουν στο να γράψουμε σημαντικές σελίδες της ιστορίας». Η ανάκτηση, καθώς και η τεκμηρίωση του φορτίου των ναυαγίων που βρίσκεται σε βάθος 90 μέτρων, πραγματοποιήθηκε με τη χρήση του Hercules, του ερευνητικού και ωκεανογραφικού πλοίου έρευνας του RPM Nautical Foundation, ενός αμερικανικού μη κερδοσκοπικού οργανισμού που γεννήθηκε με στόχο την ανάπτυξη της υποβρύχιας αρχαιολογικής έρευνας και παράλληλα με την περιοχή της Σικελίας την έρευνα για τη θάλασσα. Η λεπτή και απαιτητική υποβρύχια εργασία πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία των Ιταλών δυτών κατάδυσης του SDSS. Η καταγραφή, με βάση υποβρύχια βίντεο, έδειξε επίσης στο βυθό σε μεγαλύτερο βάθος ένα άλλο ναυάγιο που εντοπίστηκε πριν από λίγες ημέρες σε γειτονική περιοχή, την παρουσία διαφορετικών τύπων αμφορέων ως απόδειξη της μεταφοράς διαφορετικών προϊόντων: κρασί, garum – μια υγρή σάλτσα από εντόσθια ψαριών και παστά ψάρια που οι αρχαίοι Ρωμαίοι πρόσθεσαν ως καρύκευμα σε πολλά πιάτα, σιτάρι κ.α.
Η δραστηριότητα της Εφορείας ενάλιων αρχαιοτήτων της Σικελίας» – υπογραμμίζει ο περιφερειακός σύμβουλος πολιτιστικής κληρονομιάς της Σικελίας, Alberto Samonà – «συνεχίζει να εμπλουτίζει το μωσαϊκό των αρχαιολογικών ευρημάτων της Σικελίας σε μια εποχή μεγάλου ενθουσιασμού για τα επιτευχθέντα αποτελέσματα ».
Τα δύο ναυτικά έμβολα αφού ανασύρθηκαν από τον βυθό τοποθετήθηκαν στο εργαστήριο συντήρησης Florio di Favignana και μόλις αφαλατωθούν και αποκατασταθούν, θα εκτεθούν στο Μουσείο Ενάλιων Αρχαιοτήτων της περιοχής που είναι αφιερωμένο στη μάχη του Αιγάδων Νήσων.
Ναυτικά έμβολα και περίτεχνα ακρόπρωρα έχουν βρεθεί επίσης και στον ελλαδικό χώρο, στις Κυκλάδες, στα νησιά του βορείου Αιγαίου αλλά και στον Πειραιά, ένα από τα πιο σημαντικά ναυτικά έμβολα εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Πειραιά όπου ο επισκέπτης μπορεί να το δει από κοντά.
*Η Αθανασία Πανουσιέρη είναι αρχαιολόγος
Πηγές:
Sovritendenza del mare di Sicilia
