Σε μια εποχή όπου η οικονομική αστάθεια και ο πληθωρισμός απειλούν ευθέως την ποιότητα ζωής και τη δυνατότητα για όνειρα, η ενασχόληση με την επένδυση παύει να είναι απλή επιλογή και γίνεται ανάγκη. Η Πελαγία Δημητρακοπούλου, επενδύτρια με 30 χρόνια εμπειρίας και συγγραφέας του βιβλίου «Επένδυσε για να μην τελειώσουν ποτέ τα όνειρα», έρχεται να ανατρέψει την πεζή εικόνα του χρήματος, συνδέοντάς το άρρηκτα με την προσωπική φιλοδοξία.
Μέσα από μια ενδιαφέρουσα συζήτηση, η κυρία Δημητρακοπούλου αναλύει πώς η πειθαρχημένη ενασχόληση με το χρηματιστήριο αυξάνει τις πιθανότητες πραγματοποίησης των επιθυμιών μας, ποια είναι τα πιο συνηθισμένα και καταστροφικά λάθη που εξακολουθούν να κάνουν οι αρχάριοι επενδυτές, τονίζοντας ότι η καταστροφή του ’99 ήταν θέμα έλλειψης γνώσης και όχι «κακής τύχης» και γιατί η ψυχολογική διάσταση της επένδυσης, δηλαδή η διαχείριση του φόβου και της απληστίας, είναι εξίσου σημαντική με την ενημέρωση. Τέλος, μοιράζεται τη γυναικεία προσέγγιση στο trading, τονίζει τη σημασία της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης για τον Έλληνα επενδυτή και δίνει τον χρυσό κανόνα για την εξοικονόμηση χρημάτων εντός της οικογένειας.
Η συνέντευξη της Πελαγίας Δημητρακοπούλου
ΕΡ. Ο τίτλος του βιβλίου σας, «Επένδυσε για να μην τελειώσουν ποτέ τα όνειρα», συνδέει άμεσα την οικονομική πρακτική με την προσωπική φιλοδοξία. Πώς ακριβώς διασυνδέεται η πειθαρχημένη ενασχόληση με το χρηματιστήριο, με την επίτευξη των ονείρων μας; Ποια είναι η ψυχολογική διάσταση αυτής της επένδυσης;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο κόσμος του χρήματος είναι αρκετά πεζός. Σε μια ιδεατή κοινωνία, τα χρήματα δεν θα μας ενδιέφεραν καθόλου. Τώρα όμως, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα χωρίς αυτά. Σχεδόν κανένα όνειρό μας δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ελλείψει τους. Ο μισθός που παίρνουμε οι περισσότεροι Έλληνες, αρκεί μόνο για τα απαραίτητα. Πως θα πορευτούμε στη δύσκολη καθημερινότητά εάν δεν ονειρευόμαστε και εάν δεν πραγματοποιούμε τα όνειρά μας; Η πειθαρχημένη ενασχόληση με το χρηματιστήριο αυξάνει τις πιθανότητες μας να αποκτήσουμε χρήματα για να κάνουμε πράξη τις επιθυμίες μας. Εδώ θέλω να τονίσω ότι, όταν μιλάμε για χρηματιστήριο και επενδύσεις γενικότερα, αναφερόμαστε σε αύξηση πιθανοτήτων και όχι σε σίγουρο αποτέλεσμα. Επένδυση και σίγουρο αποτέλεσμα δεν συμβαδίζουν. Για να υπάρξει λοιπόν επιτυχία, εκτός από την ενημέρωση που είναι ένας βασικός πυλώνας, ένας άλλος, είναι η ψυχολογική διάσταση του επενδυτή. Το πως διαχειρίζεται τα συναισθήματα που γεννιούνται. Το φόβο, την απληστία, την αβεβαιότητα. Όσο περισσότερο συναισθηματικά ώριμο είναι ένα άτομο, τόσο πλαισιώνει καλύτερα την επιτυχία. Και κυρίως δεν χάνει τον ύπνο του. Εάν ένας επενδυτής δεν μπορεί να διαχειριστεί τα συναισθήματα που προανέφερα, καλό θα ήταν να ασχοληθεί με άλλη μορφή επένδυσης.
ΕΡ. Αναφέρετε την καταστροφή του 1999 ως ένα κλασικό επιχείρημα όσων φοβούνται το χρηματιστήριο, απαντώντας ότι ο λόγος ήταν η έλλειψη ενημέρωσης και πειθαρχίας. Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, τα τρία πιο συνηθισμένα και καταστροφικά λάθη που εξακολουθούν να κάνουν οι άπειροι επενδυτές σήμερα, και με ποιον τρόπο το βιβλίο σας τους θωρακίζει απέναντι σε αυτά;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Όπως το είπατε και εσείς στην ερώτησή σας, η έλλειψη ενημέρωσης, η έλλειψη πειθαρχίας και η μη τιθάσευση των συναισθημάτων. Το να μην ξέρεις την οικονομική επικαιρότητα, είναι σαν να πηγαίνεις στην εργασία σου και να μην ξέρεις το αντικείμενό σου. Είναι δυνατόν να παράξεις έργο; Πώς θα αγοράσεις μετοχές με προοπτική κέρδους εάν δεν ξέρεις που δραστηριοποιούνται οι εταιρείες και τι κύκλο εργασιών έχουν; Εάν δεν ξέρεις ποιες προκλήσεις και ποιες απειλές δέχονται από το εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον τους; Πως θα πετύχεις το σκοπό σου, εάν δεν πειθαρχήσεις στα όρια που εσύ έχεις θέσει; Όταν πρόκειται για χρήματα είναι τουλάχιστον αδαές να μην έχουμε ορίσει μια στρατηγική στα πλαίσια της οποίας θα κινούμαστε. Κάποιες φορές φυσικά θα χρειαστεί αναθεώρηση αυτής της στρατηγικής, αλλά δεν είναι ενέργεια που θα κάνει ο επενδυτής συνέχεια. Όσον αφορά για τον έλεγχο των συναισθημάτων, είναι κάτι που θεωρώ άκρως απαραίτητο. Θα πρέπει να λειτουργούμε στις επενδύσεις μας με αυτό που λέμε «παγωμένο αίμα». Να πράττουμε, με βάση την λογική και όχι τα θέλω μας. Τα παραπάνω τα εξηγώ με λεπτομέρειες και με παραδείγματα, ώστε να γίνονται αντιληπτά από τους αρχάριους επενδυτές. Τα επαναλαμβάνω με διάφορους τρόπους όχι για να κουράσω αλλά για να τονίσω πόσο σημαντικά είναι. Τέλος, ο αναγνώστης να θυμάται ότι το βιβλίο είναι γραμμένο από μια επενδύτρια που πρώτη από όλους έκανε λάθη, τα πλήρωσε σε χρήματα, αλλά εφαρμόζοντας το τρίπτυχο Ενημέρωση – Στρατηγική – Πειθαρχία οδηγήθηκε σε επιτυχίες.
ΕΡ. Μετά από 30 χρόνια εμπειρίας, πιστεύετε ότι η προσέγγιση μιας γυναίκας στο χρηματιστήριο διαφέρει ουσιαστικά από αυτή ενός άνδρα, και αν ναι, με ποιον τρόπο;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Σίγουρα οι γυναίκες προσεγγίζουμε διαφορετικά το χρηματιστήριο. Θεωρώ ότι, το βλέπουμε πιο πολύ σαν εργασία και λιγότερο σαν χόμπι ή πάρεργο, όπως το αντιμετωπίζουν αρκετοί άνδρες, μιας και είναι περισσότερο ενθουσιώδεις. Τα τελευταία χρόνια με χαρά, βλέπω όλο και περισσότερες γυναίκες να ασχολούνται με αυτή τη μορφή επένδυσης και παρατηρώ να πετυχαίνουν κέρδη. Θέτουν μακροχρόνιους στόχους και εστιάζουν στη στρατηγική που θα τις οδηγήσει στην επιτυχία. Είναι πιο προσεκτικές και πιο συγκρατημένες σε σχέση με τους άντρες. Θα πάρουν ρίσκο όταν χρειάζεται, αλλά δεν θα επιτρέψουν στα πάθη να τις κατευθύνουν.
ΕΡ. Σε μια εποχή έντονης γεωπολιτικής και οικονομικής αστάθειας, ποιο είναι το πιο κρίσιμο παγκόσμιο οικονομικό γεγονός που πρέπει να παρακολουθεί στενά ο Έλληνας επενδυτής σήμερα, και πώς πρέπει να διαβάζει τις ειδήσεις για να το αξιολογήσει σωστά;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Σε όλα τα χρόνια της ενασχόλησής μου έχω δει ότι όλα τα γεγονότα της ζωής επηρεάζουν την πορεία των χρηματαγορών. Πόλεμοι, φυσικές καταστροφές, οι πανδημίες που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, οι διάφορες δηλώσεις των πολιτικών, λόγου χάριν αυτές του προέδρου Τραμπ, φέρνουν αναταραχές. Άλλες φορές πιο σύντομες και άλλες φορές πιο εκτενείς. Το γεγονός, κατά την άποψή μου, που χρήζει παρακολούθησης είναι η 4η βιομηχανική επανάσταση που ζούμε. Ωφέλιμο είναι να την παρακολουθούν στενά όχι μόνο οι επενδυτές αλλά όλοι. Θα δούμε αλλαγές όχι μόνο στην οικονομία, αλλά στο γενικότερο τρόπο που ζούμε και αλληλοεπιδρούμε με τους ανθρώπους. Σχετικά με την οικονομία και τις επενδύσεις γενικότερα, περιμένω μεγάλες αλλαγές και προκλήσεις σε επίπεδο εταιρειών. Τόσο αυτών που το αντικείμενό τους σχετίζεται απευθείας, όσο και στις υπόλοιπες. Αυτό που πρέπει να κάνει ο Έλληνας επενδυτής είναι να μην ενημερώνεται μόνο από την ελληνική ειδησιογραφία, αλλά από την παγκόσμια, με κριτική σκέψη και να προσπαθήσει να αντιληφθεί την μεγάλη εικόνα. Μπορεί εμείς σαν χώρα να μην πρωτοπορούμε, όμως όλες οι πυλώνες της «Βιομηχανίας 4.0» μας αγγίζουν. Φυσικά προσοχή στα fake news που μας περικυκλώνουν πιο πολύ από ποτέ. Τα αντιλαμβανόμαστε όταν διασταυρώνουμε τις πληροφορίες.
ΕΡ. Στα άρθρα σας αναφέρεστε σε θέματα όπως οι υποτροφίες, η εκπαίδευση και τα προγράμματα των ελληνικών τραπεζών. Θεωρείτε την οικονομική εκπαίδευση ως την πρώτη και σημαντικότερη επένδυση που πρέπει να κάνει ένας άνθρωπος, πριν καν ασχοληθεί με το χρηματιστήριο; Πώς μπορεί ένας αρχάριος να εκμεταλλευτεί προγράμματα και εργαλεία που προσφέρουν τράπεζες ή άλλοι φορείς για να αποκτήσει αυτή τη γνώση;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Για μένα, η δια βίου μάθηση είναι απαραίτητη στην ζωή μας ανεξαρτήτου επαγγέλματος και οικονομικής κατάστασης. Όλοι γνωρίζουμε ότι μόνο με την γνώση έρχεται η πρόοδος. Πολύ περισσότερο με την οικονομική γνώση, αφού δυστυχώς τα πάντα στη ζωή μας συνδέονται με τα χρήματα και με τον τρόπο που τα διαχειριζόμαστε. Είναι αναγκαίο να εκπαιδευτούμε πάνω σε οικονομικά ζητήματα πριν ξεκινήσουμε την επένδυσή ή ταυτόχρονα με αυτήν. Έτσι περιορίζουμε το ρίσκο της. Δεν πρέπει όμως κάποιος ακούγοντάς αυτό να αγχωθεί και να διστάσει να ξεκινήσει. Αντίθετα «να αρπάξει την ευκαιρία από τα μαλλιά» που του προσφέρουν οι τράπεζες και άλλοι φορείς και να εκπαιδευτεί δωρεάν. Είναι ωφέλιμο να γραφτεί στα newsletters διαφόρων φορέων από όπου θα ενημερώνεται. Είναι μια παροχή και ευκαιρία ταυτόχρονα, που δεν την είχαμε οι παλαιοί επενδυτές. Όταν πρωτοξεκίνησα εγώ, πήγαινα στα τυφλά και έκανα αλλεπάλληλα λάθη, τα οποία μεταφραζόντουσαν σε απώλεια χρημάτων. Τώρα όμως με την δομημένη εκπαίδευση, ο αρχάριος επενδυτής έχει εργαλεία στα χέρια του που τον βοηθούν.
ΕΡ. Ποιος είναι ο χρυσός κανόνας που πρέπει να εφαρμόσει μια οικογένεια στον προϋπολογισμό της για να εξοικονομήσει χρήματα που θα κατευθυνθούν στην επένδυση, και πώς εξασφαλίζει η μεθοδολογία ότι η ενασχόληση με το χρηματιστήριο παραμένει επένδυση και δεν μετατρέπεται σε «τυχερό παιχνίδι» ή στοιχηματισμό;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Για να είμαστε ειλικρινείς, δεν είναι εφικτό όλες οι ελληνικές οικογένειες να αποταμιεύουν χρήματα ή δεν είναι εφικτό κάθε μήνα. Δυστυχώς. Ας πάρουμε όμως για παράδειγμα τις οικογένειες που μπορούν. Θεωρώ ότι ο τρόπος με τον οποίο δαπανούμε είναι το κλειδί για την εξοικονόμηση χρημάτων. Ακόμα και πολλά χρήματα να μπαίνουν στον οικογενειακό προϋπολογισμό, αν δεν αξιοποιούνται σωστά, δεν πρόκειται ποτέ να περισσεύουν. Το «σωστά» απευθύνεται στη τιθάσευση του καταναλωτισμού που όλους μας πιάνει ανά καιρούς. Αυτό πιστεύω ότι πρέπει να κάνει κάθε οικογένεια. Να αγοράζει λιγότερα υλικά αγαθά. Για να παραμείνει η ενασχόληση με το χρηματιστήριο επένδυση και όχι κάτι άλλο, θα έλεγα ότι έχει να κάνει περισσότερο με την ιδιοσυγκρασία του επενδυτή και λιγότερο με την μεθοδολογία. Υπάρχουν άνθρωποι που όλα τα βλέπουν σαν στοίχημα. Αυτοί θα είναι πάντα οι χαμένοι κατά την άποψή μου. Οι επενδυτές οι οποίοι έχουν κυριαρχήσει των ανθρωπίνων συναισθημάτων όπως του φόβου και κυρίως της απληστίας, έχουν πλεονέκτημα. Κατανοούν ότι η επένδυση είναι εργασία και της δίνουν την πρέπουσα προσοχή. Αυτό πρέπει να ξεκαθαρίσει στο μυαλό του ο αρχάριος επενδυτής και τίποτα περισσότερο.
*Οι αναγνώστες μπορούν να προμηθευτούν το βιβλίο που κυκλοφορεί πλέον στην 2η έκδοσή του, στα βιβλιοπωλεία ή στο site του εκδοτικού οίκου iwrite.gr
