Η αναμονή για τη νέα ταινία του Γιάννη Σμαραγδή, «Καποδίστριας», ήταν μεγάλη. Και πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά; Η μορφή του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας, του ανθρώπου που έβαλε τα θεμέλια του σύγχρονου κράτους θυσιάζοντας την ευμάρεια της ευρωπαϊκής του καριέρας και, τελικά, την ίδια του τη ζωή, αποτελεί από μόνη της ένα έτοιμο, συγκλονιστικό σενάριο. Δυστυχώς, όμως, η κινηματογραφική πραγματικότητα στάθηκε κατώτερη των προσδοκιών.
Ως απλός θεατής και λάτρης της ιστορίας μας και όχι ως επαγγελματίας κριτικός κινηματογράφου, ένιωσα ότι η ταινία δεν κατάφερε να «σηκώσει» το βάρος της προσωπικότητας που επιχείρησε να περιγράψει.
Ειδικά εμείς που ζούμε ή αναπνέουμε στον αέρα της πρώτης πρωτεύουσας, περιμέναμε κάτι που να δονεί την ψυχή μας περισσότερο.
Η επικράτηση του «μελό» έναντι της πολιτικής
Το βασικό πρόβλημα της ταινίας εντοπίζεται στην ιεράρχηση της θεματολογίας της. Ενώ περιμέναμε να δούμε τον οραματιστή διπλωμάτη, τον άνθρωπο που συγκρούστηκε με τα κατεστημένα της εποχής και τις Μεγάλες Δυνάμεις, η κάμερα εστίασε υπερβολικά σε μια θρησκοληπτική προσέγγιση και σε μια μελοδραματική εκδοχή της προσωπικής του ζωής.
Ο έρωτας και η εσωτερική του αναζήτηση, αν και ανθρώπινα στοιχεία, «κατάπιαν» την πολιτική του δράση. Η ταινία διολίσθησε σε μια μορφή «αγιογραφίας» που συχνά συναντάμε στο έργο του σκηνοθέτη, στερώντας από τον θεατή την ευκαιρία να καταλάβει το πραγματικό μέγεθος της πολιτικής ιδιοφυΐας του Καποδίστρια. Αντί για έναν στιβαρό πολιτικό λόγο, εισπράξαμε συναίσθημα που άγγιζε τα όρια του μελοδράματος.
Η αίσθηση της προχειρότητας
Πέρα από το περιεχόμενο, το τεχνικό μέρος της παραγωγής άφησε πολλά ερωτηματικά. Σε αρκετά σημεία, τα γυρίσματα έδιναν την αίσθηση του πρόχειρου ή του βιαστικού. Η αισθητική, που θα έπρεπε να παραπέμπει σε ένα ιστορικό έπος αντάξιο των διεθνών προτύπων, συχνά θύμιζε τηλεοπτική παραγωγή άλλων δεκαετιών. Η φωτογραφία και η σκηνοθετική ροή δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν εκείνη την υποβλητική ατμόσφαιρα που απαιτεί μια ταινία για τον 19ο αιώνα.
Είναι λυπηρό, γιατί η ζωή του Καποδίστρια διαθέτει όλα τα στοιχεία για να αποτελέσει ένα παγκόσμιο κινηματογραφικό αριστούργημα: δράμα, ίντριγκα, διεθνή διπλωματία και μια τραγική κορύφωση. Ο Γιάννης Σμαραγδής φαίνεται πως εγκλωβίστηκε στη δική του προσωπική μανιέρα, χάνοντας την ουσία του Κυβερνήτη.
Συμπερασματικά, ο «Καποδίστριας» είναι μια ταινία που βλέπεται, αλλά δεν μένει. Δεν προκαλεί τον θαυμασμό για το έργο του ανδρός, αλλά μια γλυκανάλατη μελαγχολία που αδικεί την ιστορική αλήθεια. Ο μοναδικός αυτός ηγέτης περιμένει ακόμα τον σκηνοθέτη που θα αναδείξει το πραγματικό του μεγαλείο στη μεγάλη οθόνη.
* Το κείμενο εκφράζει την προσωπική άποψη του συντάκτη ως θεατή της ταινίας.
