Το καλοκαίρι του 368 π.Χ. – τρία χρόνια μετά τη θεαματική ήττα της Σπάρτης στους Λεύκτρους (371 π.Χ.) – η πόλη Μονάδα της Πελοποννήσου στέκεται ακίνητη, φορτωμένη ιστορία και ήττα. Αλλά το πνεύμα της Σπάρτης δεν έχει σβήσει ακόμη. Ακολουθεί μία εξαιρετικά τολμηρή κίνηση: ο βασιλιάς Αρχίδαμος, γιος του Αγησιλάου, καταφτάνει με μόλις 2.000 άνδρες και ανακοινώνει ότι ήρθε να ξαναγράψει το πεπρωμένο της πόλης του.
Μπροστά του στέκονται δεκαπλάσιοι Αρκάδες – πάνω από 15.000 άνδρες – αποφασισμένοι να υπερασπιστούν την ελευθερία της Μεγαλόπολης, της νέας πρωτεύουσας των Αρκάδων. Η σύγκρουση φαίνεται αναπόφευκτη.
Όταν ο Θεός συναντά τον Φόβο
Καθώς η μάχη ετοιμάζεται να ξεσπάσει, ο ουρανός σκοτεινιάζει ξαφνικά. Αστραπές και βροντές σκίζουν τον καλοκαιρινό ουρανό της Αιγύτιδος. Οι Σπαρτιάτες, υπό την καθοδήγηση του νεαρού βασιλιά, βλέπουν το θέαμα ως θεϊκή παρέμβαση. Πυρ και θέληση συνδυάζονται, η ψυχή τους γέμισε πατριωτισμό και ιερό φανατισμό.
Η επίθεση εκτυλίσσεται με αστραπιαία ορμή. Οι Αρκάδες λιποψυχούν, διασπώνται, πεθαίνουν κατά χιλιάδες. Σύμφωνα με τις πηγές, η νίκη ήρθς χωρίς ούτε μία σπαρτιατική απώλεια – κανένας Σπαρτιάτης δεν πέφτει, ενώ οι Αρκάδες θρηνούν πάνω από 10.000 νεκρούς. Αυτή είναι η «άδακρυς μάχη»: η νίκη χωρίς δάκρυ, η δίχως θυσία.
Η συνέχεια και το τίμημα
Η νίκη σείει τη Σπάρτη: οι πολίτες τρέχουν να υποδεχθούν τον στρατό, να τιμήσουν το θρίαμβο. Ωστόσο, τρία χρόνια αργότερα (365 π.Χ.), οι Αρκάδες παίρνουν την εκδίκησή τους στη μάχη της Λασιώνας, εξισορροπώντας τη στρατιωτική κατάσταση.
Η «άδακρυς» νίκη, όμως, αφήνει πίσω της κοινωνικά και οικονομικά ρήγματα. Η υπερβολική αστυφιλία, η εγκατάλειψη της υπαίθρου και της γεωργικής παραγωγής επιδεινώνουν την ήδη εύθραυστη οικονομία των Αρκάδων, διευρύνοντας τον διχασμό ανάμεσα σε φανατικούς και υποστηρικτές εξωτερικών συμμάχων. Τελικά, οι αντιπαλότητες ξεσπούν ξανά – αυτή τη φορά με τους Θηβαίους και τους Σπαρτιάτες να αναζητούν συμμαχίες για να ξαναοργανώσουν την ακμάζουσα – αλλά κι αιματοβαμμένη – ιστορία τους.
Η «άδακρυς μάχη» δεν γράφτηκε με αίμα των νικητών, αλλά με τη σιωπή της ήττας. Το ρητό αυτό, που έγινε σύμβολο, αντιπροσωπεύει την ιδέα της νίκης χωρίς θυσίες, την αιφνίδια μεταστροφή της ελπίδας με τη δύναμη της ψυχής. Ήταν μια νίκη πυγμαχικού ρεύματος, «άδολη» και όμως καταστροφικά αποτελεσματική.
