Στα Ίσθμια της Κορινθίας, ανάμεσα στον Σαρωνικό και τον Κορινθιακό κόλπο, στέκεται μέχρι σήμερα – έστω αποσπασματικά – ένα από τα πιο εντυπωσιακά και ανθεκτικά οχυρωματικά έργα του ελλαδικού χώρου: το περίφημο Εξαμίλιον Τείχος, γνωστό και ως Ιουστινιάνειο Τείχος.
Το τείχος αυτό εκτεινόταν σε μήκος περίπου 7.500 μέτρων και πλάτος 3 μέτρων, κατασκευασμένο για να αποτελέσει φραγμό σε επιδρομές από τον βορρά και να προστατεύσει ολόκληρη την Πελοπόννησο. Στην πλήρη ανάπτυξή του, 67 πύργοι δέσποζαν ανά τακτά διαστήματα κατά μήκος του, ενώ ένα προσαρτημένο φρούριο στα Ίσθμια ενίσχυε την αμυντική του ισχύ.
Η κατασκευή του αποδίδεται στον αυτοκράτορα Ιουστινιανό (6ος αιώνας μ.Χ.), ενώ σημαντικές επισκευές πραγματοποιήθηκαν και από τον Μανουήλ Β’ Παλαιολόγο αιώνες αργότερα. Η χρήση του τείχους διήρκεσε περισσότερο από 1.000 χρόνια, γεγονός που μαρτυρά τη στρατηγική του σημασία για τη γεωπολιτική ασφάλεια της Πελοποννήσου.
Η τεχνική κατασκευής του περιλαμβάνει όλα τα χαρακτηριστικά της εποχής του Ιουστινιανού: πλίνθοι, μικροί λίθοι, ισχυρό κονίαμα στους αρμούς και η εφαρμογή της τεχνικής της “εμπλέκτου”, με δόμους που συνέδεαν το εξωτερικό με τον πυρήνα για να αποφεύγονται καταρρεύσεις. Στην εξωτερική του όψη, χρησιμοποιήθηκαν λαξευτοί δόμοι από κορινθιακό ψαμμίτη, ενώ στην εσωτερική πλευρά διατηρούνται εντυπωσιακά διακοσμητικά μυστρίσματα, όπως τρίγωνα, κύκλοι και σχήματα ψαροκόκαλου.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ανακυκλωμένες αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες που εντοπίστηκαν κατά τις ανασκαφές: κίονες, σπόνδυλοι, βάσεις, ακόμα και λίθοι με λατινική επιγραφή, πιθανόν προερχόμενοι από το Ιερό του Ποσειδώνα στα Ίσθμια, που γειτνιάζει με την περιοχή του τείχους.
Παρότι σήμερα διατηρούνται μόνο λίγα απομεινάρια από αυτό το εντυπωσιακό αμυντικό έργο, η συμβολή του Εξαμιλίου Τείχους στην ιστορική πορεία της Πελοποννήσου παραμένει ανεκτίμητη – ένα μνημείο στρατηγικής αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής μνήμης που αξίζει να διατηρηθεί και να αναδειχθεί περαιτέρω.
