Η Ρόζαλιντ Φράνκλιν γεννήθηκε το 1920 στο Νότινγκ Χιλ του Λονδίνου, μέσα σε μια εύπορη και πνευματικά καλλιεργημένη εβραϊκή οικογένεια.
της Ιωάννας Ιωαννίδη
Από νεαρή ηλικία επέδειξε εξαιρετική ευφυΐα και φιλομάθεια, ιδιότητες που την ώθησαν να ακολουθήσει το μονοπάτι της επιστήμης, παρότι η κοινωνία της εποχής της αποθάρρυνε τις γυναίκες από τέτοιες φιλοδοξίες. Στα μαθητικά της χρόνια διακρίθηκε τόσο στις φυσικές επιστήμες όσο και στις γλώσσες, ενώ η αγάπη της για την ορειβασία και τα ταξίδια υποδήλωναν έναν χαρακτήρα δυναμικό, τολμηρό και ανεξάρτητο.
Η επιστημονική της πορεία ξεκίνησε με σπουδές στη Χημεία στο Κολέγιο Νιούχαμ του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ. Σύντομα ταξίδεψε στο Παρίσι, όπου εργάστηκε σε ερευνητικό κέντρο και ήρθε σε επαφή με τη μέθοδο της κρυσταλλογραφίας ακτίνων Χ – μιας τεχνικής που θα καθόριζε το επιστημονικό της αποτύπωμα. Η ικανότητά της να εφαρμόζει και να εξελίσσει την τεχνική αυτή την καθιέρωσε στον επιστημονικό χώρο, αλλά και την έφερε αντιμέτωπη με προκαταλήψεις και ανταγωνισμούς.
Στο Βασιλικό Κολλέγιο του Λονδίνου, όπου εργάστηκε αργότερα, η Φράνκλιν ασχολήθηκε με τη μελέτη του DNA – της βιολογικής ουσίας που φέρει τις γενετικές πληροφορίες. Μαζί με τον φοιτητή της Ρέιμοντ Γκόσλινγκ, πέτυχε να φωτογραφήσει με απαράμιλλη καθαρότητα τη δομή του DNA. Η περίφημη «Φωτογραφία 51» – αποτέλεσμα της υπομονής, της ακρίβειας και της επιστημονικής της δεξιοτεχνίας – αποκάλυπτε μια ελικοειδή μορφή, οδηγώντας σε μια από τις πιο σημαντικές ανακαλύψεις του 20ού αιώνα.
Ωστόσο, η αναγνώριση αυτής της συμβολής της δεν ήρθε όπως θα της άρμοζε. Χωρίς την άδειά της, ο συνάδελφός της Μορίς Γουίλκινς μοιράστηκε τη Φωτογραφία 51 με τους Τζέιμς Γουάτσον και Φράνσις Κρικ, οι οποίοι, αξιοποιώντας την, κατάφεραν να παρουσιάσουν πρώτοι το μοντέλο της διπλής έλικας του DNA. Η Φράνκλιν, αν και είχε φτάσει πολύ κοντά στην ίδια ανακάλυψη, παρέμεινε στη σκιά αυτής της επιτυχίας.
Η επιστημονική της αντίληψη και η επιμονή της στη μέθοδο και την ακρίβεια συχνά παρερμηνεύονταν ως έλλειψη δημιουργικότητας. Ωστόσο, όπως παραδέχθηκαν αργότερα τόσο ο Κρικ όσο και ο Γουάτσον, χωρίς τα δικά της στοιχεία η αποκρυπτογράφηση της δομής του DNA δεν θα είχε καταστεί δυνατή. Παρ’ όλα αυτά, όταν οι τρεις άνδρες τιμήθηκαν με το Βραβείο Νόμπελ το 1962 για την ανακάλυψη, η Φράνκλιν δεν αναφέρθηκε πουθενά – ήδη είχε πεθάνει τέσσερα χρόνια νωρίτερα, το 1958, σε ηλικία μόλις 37 ετών, χτυπημένη από καρκίνο.
Η Ρόζαλιντ Φράνκλιν, ωστόσο, δεν περιορίστηκε στο DNA. Συνέχισε να εργάζεται μέχρι το τέλος της ζωής της πάνω στη μελέτη του RNA και άλλων ιών, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην κατανόηση σημαντικών ασθενειών. Ήταν μια επιστήμονας που δεν επέτρεψε στις αντιξοότητες να την σταματήσουν· ένα πνεύμα βαθιά προσηλωμένο στην αλήθεια της επιστήμης και την αξία της έρευνας.
Για τις γυναίκες του σήμερα, η Ρόζαλιντ Φράνκλιν αποτελεί σύμβολο επιμονής, ακεραιότητας και επιστημονικής αριστείας. Η ιστορία της υπενθυμίζει ότι η συνεισφορά δεν μετριέται πάντοτε με βραβεία, αλλά με τον αντίκτυπο που αφήνει πίσω της. Μας καλεί να διεκδικούμε τον χώρο που μας αναλογεί, ακόμη και σε πεδία που παραμένουν, ως έναν βαθμό, ανδροκρατούμενα. Διδάσκει ότι το πάθος για τη γνώση, η ακρίβεια στην εργασία και η ηθική ακεραιότητα είναι τα πραγματικά εχέγγυα μιας σημαντικής ζωής – και ότι η αναγνώριση, ακόμη κι αν αργήσει, τελικά έρχεται.
Η Ρόζαλιντ Φράνκλιν δεν υπήρξε απλώς μια «ξεχασμένη πρωτοπόρος». Υπήρξε μια γυναίκα που άλλαξε την επιστήμη, και μαζί με αυτήν, άλλαξε και τον τρόπο που βλέπουμε τον ρόλο των γυναικών σε αυτήν. Οι σημερινές γυναίκες μπορούν και οφείλουν να εμπνευστούν από τη ζωή και το έργο της, διεκδικώντας τη φωνή τους με αυτοπεποίθηση και γνώση, ώστε καμία Ρόζαλιντ να μη μείνει ξανά στη σιωπή.
