Οι ηλεκτρονικές και τηλεφωνικές απάτες εξελίσσονται με ταχείς ρυθμούς, με τους δράστες να αξιοποιούν προηγμένες τεχνολογίες για να παραπλανούν καταναλωτές και να αποσπούν στοιχεία πρόσβασης σε τραπεζικούς λογαριασμούς.
Μία από τις πιο διαδεδομένες μεθόδους είναι το «Caller ID Spoofing», μια τεχνική πλαστογράφησης της αναγνώρισης κλήσης, που επιτρέπει στους επιτήδειους να εμφανίζονται ως τράπεζες, κρατικοί φορείς ή ακόμη και γνωστά άτομα.
Πώς λειτουργεί το Caller ID Spoofing
Οι απατεώνες χρησιμοποιούν συστήματα που αλλοιώνουν το νούμερο του καλούντος, έτσι ώστε στην οθόνη του θύματος να εμφανίζεται ένας έγκυρος -και συχνά πολύ γνωστός- αριθμός τράπεζας ή υπηρεσίας. Με αυτόν τον τρόπο πείθουν τους πολίτες ότι καλούνται από επίσημη γραμμή, προσπαθώντας να αποσπάσουν προσωπικά δεδομένα, κωδικούς e-banking ή στοιχεία καρτών.
Η πρακτική αυτή έχει οδηγήσει πολλούς πολίτες σε οικονομική απώλεια, αφού οι απατεώνες χρησιμοποιούν τις πληροφορίες για παράνομες συναλλαγές ή μεταφορές χρημάτων.
Τι μέτρα έχουν ληφθεί στην Ελλάδα
Η Ελληνική Ένωση Τραπεζών, σε συνεργασία με την ΕΕΤΤ και την Ένωση Εταιριών Κινητής Τηλεφωνίας, προχώρησε τον Ιούνιο σε μπλοκάρισμα εισερχόμενων διεθνών κλήσεων που εμφανίζονταν με αριθμούς ελληνικών τραπεζών.
Το μέτρο είχε άμεσα αποτελέσματα, καθώς τα περιστατικά Caller ID Spoofing μειώθηκαν στο μηδέν μετά την εφαρμογή της φραγής.
Απώλειες 850 εκατ. ευρώ τον χρόνο
Το πρόβλημα δεν περιορίζεται στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την Europol, η συγκεκριμένη μορφή απάτης προκαλεί ετήσια ζημία που φτάνει τα 850 εκατομμύρια ευρώ παγκοσμίως. Η έρευνα της υπηρεσίας σε 23 χώρες κατέδειξε σοβαρές αδυναμίες στην αντιμετώπιση της πλαστογράφησης αναγνώρισης κλήσης, με περίπου 400 εκατομμύρια Ευρωπαίους να παραμένουν εκτεθειμένοι.
Η Europol επισημαίνει ότι απαιτείται συντονισμένη ευρωπαϊκή δράση για την προστασία πολιτών και επιχειρήσεων.
Deepfake απάτες: Υπουργοί και «διευθυντές τραπεζών» δεν είναι αυτοί που βλέπουμε
Η τεχνητή νοημοσύνη έχει προσφέρει στους επιτήδειους νέα «εργαλεία». Βίντεο deepfake με δήθεν αξιωματούχους ή «τραπεζικά στελέχη» που υπόσχονται εύκολα κέρδη κατακλύζουν τα social media. Ανάμεσά τους βρέθηκε πρόσφατα και ο υπουργός Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης, ο οποίος υπέβαλε μήνυση για ψεύτικο διαφημιστικό περιεχόμενο στο Facebook που χρησιμοποιούσε την εικόνα και τη φωνή του.
Οι απατεώνες στοχεύουν σε επενδυτές που αναζητούν υψηλές αποδόσεις, δημιουργώντας εικονικές «κλειστές ομάδες» και υποσχόμενοι φανταστικά κέρδη σε γνωστές μετοχές. Μία από τις πιο πρόσφατες ψεύτικες αναρτήσεις μιμούνταν την Εθνική Τράπεζα, προσκαλώντας τους χρήστες σε υποτιθέμενη «ελληνική κλειστή ομάδα επενδυτών» μέσω WhatsApp.
Καμπάνιες ενημέρωσης από τράπεζες και Αρχές
Η Ένωση Ελληνικών Τραπεζών, η Τράπεζα της Ελλάδος και η ΕΛΑΣ εντείνουν τις καμπάνιες ενημέρωσης, υπενθυμίζοντας ότι:
- ποτέ δεν ζητούν κωδικούς e-banking,
- ποτέ δεν ζητούν αριθμούς καρτών ή PIN,
- ποτέ δεν προωθούν επενδυτικές προτάσεις με «εγγυημένα» κέρδη.
Τι δείχνει η νέα έρευνα
Πρόσφατη έρευνα καταναλωτικής συμπεριφοράς της ΕΣΕΕ και της VISA αποκαλύπτει ότι:
- 1 στους 2 πολίτες δυσκολεύεται να καταλάβει αν ένα περιεχόμενο προέρχεται από άνθρωπο ή από ΑΙ.
- 63% των συμμετεχόντων δυσπιστούν όταν μια προσφορά μοιάζει «πολύ καλή για να είναι αληθινή».
- 46% ανησυχούν όταν βλέπουν ύποπτες μεθόδους πληρωμής ή χαμηλής ποιότητας περιεχόμενο.
- 44% αποφεύγουν URL που φαίνονται παραποιημένα.
- 6 στους 10 έχουν δεχθεί απόπειρα phishing.
- Μόνο 7% μπορεί να αναγνωρίσει με σιγουριά απάτη που βασίζεται σε deepfake ή ΑΙ.
Οι περισσότεροι όσοι έπεσαν θύματα απώλεσαν μικρά ποσά έως 199 ευρώ, ωστόσο οι ψυχολογικές και οικονομικές συνέπειες συχνά έχουν μεγαλύτερη διάρκεια.
Η θέση της Visa
Ο Νίκος Πετράκης, Country Manager της Visa στην Ελλάδα, τονίζει ότι ο οργανισμός επενδύει συστηματικά στην τεχνολογία ασφάλειας:
«Η Visa έχει διαθέσει 12 δισ. δολάρια τα τελευταία πέντε χρόνια για την πρόληψη απάτης και τη θωράκιση του δικτύου της. Στόχος μας είναι οι καταναλωτές να αναγνωρίζουν έγκαιρα τις απάτες που αξιοποιούν ΑΙ και να συναλλάσσονται με ασφάλεια».
