Η Ντόροθι Μέρι Κρόουφουτ Χότζκιν αποτελεί μία από τις πλέον εμβληματικές μορφές της επιστήμης του 20ού αιώνα. Πρωτοπόρα στον τομέα της χημείας και μοναδική Βρετανίδα που έχει τιμηθεί με το Βραβείο Νόμπελ Χημείας, η συμβολή της στον προσδιορισμό της μοριακής δομής βιολογικά σημαντικών ουσιών υπήρξε καταλυτική για την πρόοδο της ιατρικής και της φαρμακευτικής επιστήμης.
της Ιωάννας Ιωαννίδη
Γεννημένη το 1910 στο Κάιρο της Αιγύπτου, σε μία οικογένεια Άγγλων αρχαιολόγων, η Χότζκιν ήρθε από νωρίς σε επαφή με την επιστήμη και την ανακάλυψη. Παρόλο που ανατράφηκε μακριά από τους γονείς της, λόγω των υποχρεώσεών τους σε ανασκαφικές αποστολές, η μητέρα της φρόντισε να ενισχύσει την έμφυτη περιέργειά της για τον φυσικό κόσμο. Από την ηλικία των δέκα ετών, η Ντόροθι άρχισε να δείχνει έντονο ενδιαφέρον για τους κρυστάλλους, το οποίο ενθαρρύνθηκε από την οικογένειά της με την παροχή σχετικής βιβλιογραφίας.
Η Ντόροθι Χότζκιν διακρίθηκε από πολύ νωρίς για την ακαδημαϊκή της δεινότητα, καταφέρνοντας να σπουδάσει χημεία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπου κατέκτησε τον τίτλο της τρίτης γυναίκας στην ιστορία του ιδρύματος που έλαβε πτυχίο με άριστα. Στη διάρκεια των σπουδών της, ανέπτυξε μια βαθιά αγάπη για τη μελέτη των μορίων και των δομών τους, κάτι που την οδήγησε σε μεταπτυχιακές έρευνες στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ. Εκεί, το 1934, συνέβαλε καθοριστικά στη λήψη της πρώτης περίθλασης ακτίνων Χ της πεψίνης, μίας πρωτεΐνης, επιτυγχάνοντας έναν από τους πρώτους σημαντικούς σταθμούς στη χρήση της κρυσταλλογραφίας στην οργανική χημεία.
Παρά την πρόωρη εμφάνιση ρευματοειδούς αρθρίτιδας, που σταδιακά την οδήγησε σε αναπηρικό αμαξίδιο, η Χότζκιν δεν άφησε ποτέ την ασθένεια να ανακόψει την επιστημονική της πορεία. Παντρεύτηκε τον ιστορικό Τόμας Χότζκιν, με τον οποίο απέκτησε τρία παιδιά, και συνέχισε το διδακτικό και ερευνητικό της έργο στην Οξφόρδη, όπου δίδαξε για δεκαετίες. Ανάμεσα στις μαθήτριές της συγκαταλέγεται και η μελλοντική πρωθυπουργός της Βρετανίας, Μάργκαρετ Θάτσερ.
Το σημαντικότερο επιστημονικό έργο της Ντόροθι Χότζκιν αφορούσε τη μελέτη της δομής σημαντικών βιομορίων, όπως η πενικιλίνη, η βιταμίνη Β12 και η ινσουλίνη. Η αποκρυπτογράφηση της δομής της πενικιλίνης το 1945, μέσω της περίθλασης ακτίνων Χ, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ευρεία παραγωγή του αντιβιοτικού και στην αντιμετώπιση λοιμώξεων. Λίγα χρόνια αργότερα, εστίασε στη βιταμίνη Β12, της οποίας η πολύπλοκη δομή αποσαφηνίστηκε με την καινοτόμο χρήση υπολογιστών, μία πρακτική εξαιρετικά πρωτοποριακή για την εποχή.
Για τη συμβολή της στην κατανόηση της βιταμίνης Β12 και της πενικιλίνης, η Χότζκιν τιμήθηκε το 1964 με το Νόμπελ Χημείας. Η απονομή αυτή δεν ήταν μόνο ηθική επιβράβευση για το επιστημονικό της έργο, αλλά και μία ιστορική στιγμή για τη γυναικεία παρουσία στις θετικές επιστήμες. Σημαντική υπήρξε και η μετέπειτα συμβολή της στην αποκάλυψη της δομής της ινσουλίνης, κάτι που επιτεύχθηκε έπειτα από 34 χρόνια έρευνας και με την υποστήριξη της εξέλιξης των υπολογιστικών συστημάτων.
Η προσωπικότητα της Ντόροθι Χότζκιν διακρινόταν από μία μοναδική συνύπαρξη επιστημονικής αυστηρότητας και ανθρώπινης ευαισθησίας. Πίστευε βαθιά στη δύναμη της επιστήμης να επιλύει προβλήματα και να προάγει την ειρήνη και τη συνεργασία ανάμεσα στους λαούς. Συμμετείχε ενεργά στη διεθνή οργάνωση Pugwash για τον παγκόσμιο αφοπλισμό και τη συνεργασία επιστημόνων και υπηρέτησε ως πρόεδρός της από το 1976 έως το 1988.
Η κληρονομιά της Χότζκιν δεν περιορίζεται στις επιστημονικές της επιτυχίες. Αποτελεί φωτεινό παράδειγμα για τις γυναίκες του σήμερα, αποδεικνύοντας ότι η επιμονή, το πάθος και η αφοσίωση μπορούν να υπερκεράσουν κοινωνικά, έμφυλα και σωματικά εμπόδια. Σε μία εποχή όπου οι γυναίκες καλούνται ακόμη να διεκδικήσουν ισότιμη αναγνώριση, η ιστορία της Ντόροθι Χότζκιν διδάσκει ότι η αξία, όταν συνοδεύεται από ήθος και εργατικότητα, δεν μπορεί παρά να αναγνωριστεί.
Το έργο και η στάση ζωής της συνεχίζουν να εμπνέουν νέες γενιές επιστημόνων, αναδεικνύοντας τη δυνατότητα της επιστήμης όχι μόνο να αποκαλύπτει την αλήθεια του κόσμου, αλλά και να τον καθιστά πιο δίκαιο και ανθρώπινο.
