Η Europa Nostra, η μεγάλη πανευρωπαϊκή μη κυβερνητική οργάνωση για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, δημοσίευσε στις 19 Σεπτεμβρίου 2025 την τεχνική της έκθεση σχετικά με το σχεδιαζόμενο έργο του τελεφερίκ στη Μονεμβασιά. Η έκθεση, με τίτλο «7 Most Endangered 2025 – Castle of Monemvasia, Greece Technical Report», βασίζεται σε εκτενή μελέτη, δημόσια διαβούλευση και επιτόπια επίσκεψη ομάδας εμπειρογνωμόνων.
Η Μονεμβασιά είχε αναγνωριστεί ως ένα από τα 7 πλέον απειλούμενα μνημεία της Ευρώπης για το 2025 από την Europa Nostra, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, κατόπιν πρότασης της Ελληνικής Εταιρίας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ).
Βασικές παρατηρήσεις και ευρήματα της έκθεσης
Το αναλυτικό κείμενο των 41 σελίδων εξετάζει το έργο από διάφορες πτυχές, όπως η απόφαση έγκρισης, η τεχνική περιγραφή, ο προϋπολογισμός και η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Η έκθεση αναφέρει μια σειρά από σημαντικά ζητήματα:
- Έλλειψη τεκμηρίωσης: Δεν υπάρχει τεκμηρίωση για το πώς ή γιατί επιλέχθηκε ο Βράχος της Μονεμβασιάς για αυτή την παρέμβαση. Παρά τις δηλώσεις του Υπουργείου Πολιτισμού για την προτεραιότητα στην προσβασιμότητα σε περισσότερες από 150 τοποθεσίες, η επιλογή της Μονεμβασιάς δεν φαίνεται να βασίζεται σε επίσημα κριτήρια ή ανάλυση κόστους-οφέλους.
- Αντίφαση με τη χρηματοδότηση: Το έργο εντάχθηκε στο Μέτρο 16735 του Ταμείου Ανάκαμψης, το οποίο στοχεύει στην «Αξιοποίηση της τέχνης ως συνταγογραφούμενης θεραπείας…». Αυτό δεν αντικατοπτρίζει πλήρως τις αρχικές χρήσεις του έργου, όπως η μεταφορά επιβατών, η υποστήριξη έκτακτων αναγκών ή η μετακίνηση υλικών για αποκαταστάσεις.
- Πιθανός κίνδυνος για την UNESCO: Η κλίμακα και ο πιθανός αντίκτυπος του τελεφερίκ ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο την επιλεξιμότητα της Μονεμβασιάς για ένταξη στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, κάτι που περιλαμβάνεται στις προτάσεις στρατηγικής προτεραιότητας του Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου της Περιφέρειας Πελοποννήσου.
- Αποφυγή διαβούλευσης: Σύμφωνα με την έκθεση, τα αιτήματα των εμπειρογνωμόνων της Europa Nostra για συνάντηση με εκπροσώπους του Υπουργείου Πολιτισμού και της Δημοτικής Αρχής δεν έγιναν δεκτά κατά την επίσκεψή τους στην Ελλάδα, από τις 10 έως τις 13 Ιουλίου 2025.
Συστάσεις και προτάσεις
Η τεχνική έκθεση ολοκληρώνει με μια σειρά από συστάσεις:
- Αναστολή της κατασκευής: Προτείνεται η αναστολή του έργου μέχρι να επιλυθούν τα νομικά και διαδικαστικά ζητήματα και να εξεταστούν εναλλακτικές λύσεις.
- Διαφανής διαβούλευση: Κρίνεται απαραίτητη η έναρξη διαφανούς διαβούλευσης με την τοπική κοινωνία, τους ειδικούς και τους αρμόδιους φορείς.
- Αρχαιολογική έρευνα: Συνιστάται η διεξαγωγή αρχαιολογικής έρευνας στις περιοχές που επηρεάζονται πριν από οποιαδήποτε παρέμβαση.
- Εναλλακτικές λύσεις προσβασιμότητας: Προτείνεται η εξέταση τεχνικών λύσεων με χαμηλότερο αντίκτυπο, ειδικά σχεδιασμένων για άτομα με αναπηρίες, καθώς και η βελτίωση της αρχικής διαδρομής πρόσβασης με λύσεις όπως κιγκλιδώματα και ράμπες.
Ο Σύλλογος Φίλων Μονεμβασιάς εκφράζει την ικανοποίησή του για την έκθεση, τονίζοντας ότι οι θέσεις του επικυρώνονται από την Europa Nostra. Ο Σύλλογος ευχαριστεί επίσης την ΕΛΛΕΤ και την κοινωνία των πολιτών για τη στήριξη, και προσδοκά τώρα στην ανταπόκριση των ελληνικών αρχών.
