Ο τουρισμός παρουσιάζεται σταθερά ως «βαριά βιομηχανία» της χώρας – ως σωτήρας, ως κινητήριος μοχλός, ως όχημα ανάπτυξης. Κάθε καλοκαίρι, οι τίτλοι μιλούν για πληρότητες, αφίξεις, εισπράξεις. Κι όμως: πίσω από τα νούμερα, πίσω από την επενδυτική λάμψη και τα στολισμένα σοκάκια, η καθημερινότητα ενός τόπου αλλάζει. Κι όχι πάντα προς το καλύτερο.
Το Ναύπλιο, πόλη ιστορική και σύμβολο, αποτελεί σήμερα μια χαρακτηριστική μικρογραφία του τι σημαίνει τουριστική “ανάπτυξη” χωρίς σχέδιο, χωρίς όρια και χωρίς κοινωνική συναίνεση.
Καιρός να κοιτάξουμε την αλήθεια κατάματα.
*Γράφει ο Τάκης Πασσαλής
1. Οικονομικά οφέλη για λίγους, όχι για την κοινωνία
Ο τουρισμός έχει φέρει στο Ναύπλιο μια «χρυσοφόρα» οικονομική δραστηριότητα. Όμως, τα κέρδη δεν διαχέονται δίκαια. Στην Παλιά Πόλη, το μεγαλύτερο μέρος των κατοικιών έχει μετατραπεί σε επιχειρήσεις – μια διαδικασία που εκτόπισε τους μόνιμους κατοίκους και διέλυσε τον κοινωνικό ιστό.
Ξενοδοχεία, ταβέρνες και τουριστικά καταστήματα λειτουργούν σε μεγάλη πυκνότητα, αν και τον τελευταίο καιρό παρατηρείται κάμψη στις εισπράξεις, όπως συμβαίνει σε πολλούς προορισμούς. Παρ’ όλα αυτά, το βασικό μοτίβο παραμένει: τα μεγάλα κέρδη συγκεντρώνονται σε λίγους, ενώ οι περισσότεροι εργαζόμενοι μένουν σε θέσεις εποχικές, κακοπληρωμένες και χωρίς σταθερότητα.
Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις υποκαταγραφής εσόδων σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης και τουριστικές μικροεπιχειρήσεις. Έτσι, χάνονται πολύτιμοι δημόσιοι πόροι που θα μπορούσαν να επιστρέψουν στην κοινωνία μέσω υποδομών ή υπηρεσιών.
Ακόμη πιο ανησυχητικό: τα όποια κέρδη σπανίως επανεπενδύονται στον ίδιο τον τόπο. Η ανάπτυξη παραμένει επιφανειακή, βραχύβια, άνιση.
2. Οι ντόπιοι στο περιθώριο: Ακρίβεια, εκτοπισμός και η airbnb-οποίηση
Το λαμπερό τουριστικό προφίλ του Ναυπλίου έχει και μια σκοτεινή όψη: οι ίδιοι οι Ναυπλιώτες νιώθουν όλο και περισσότερο “ξένοι” στην πόλη τους. Στην Παλιά Πόλη, ο μόνιμος πληθυσμός έχει μειωθεί δραματικά. Οι άλλοτε γειτονιές έγιναν σκηνικό: με δωμάτια, καφέ και μαγαζιά στη θέση κατοικιών.
Η airbnb-οποίηση και η παραβίαση του Π.Δ. 1988 (ΦΕΚ 38/Δ) για τις χρήσεις γης οδήγησαν στην απομάκρυνση των κατοίκων και στην άνοδο των ενοικίων. Κατοικίες μετατράπηκαν σε τουριστικά καταλύματα – όχι γιατί δεν μπορούσαν να σωθούν, αλλά γιατί ήταν πιο “επενδυτικά αποδοτικές”.
Η διαμονή και η εστίαση έχουν πλέον προσαρμοστεί σε επίπεδα υψηλών τουριστικών εισοδημάτων. Σύμφωνα με στοιχεία της πλατφόρμας BudgetYourTrip, οι επισκέπτες ξοδεύουν κατά μέσο όρο 136 € την ημέρα στο Ναύπλιο. Για τον μέσο Έλληνα, ένα απλό τριήμερο κοστίζει άνω των 400 €, ποσό που καθιστά την επίσκεψη οικονομικά δυσπρόσιτη.
Δεν πρόκειται για απλό φαινόμενο αγοράς. Πρόκειται για αποκλεισμό: ένας τόπος που δεν χωρά τους ανθρώπους του.
3. Περιβαλλοντική και κοινωνική επιβάρυνση: Υποδομές στα όριά τους
Το καλοκαίρι του 2025, μία γενικευμένη διακοπή νερού για δύο ημέρες ταλαιπώρησε την πόλη αλλά και τη ευρύτερη περιοχή. Μία από τις δύο αντλίες του Αναβάλου – του συστήματος που υδροδοτεί το Ναύπλιο και το Άργος – υπέστη βλάβη. Δεν υπήρχε εφεδρεία. Δεν υπήρχε σχέδιο.
Η ΔΕΥΑΝ προειδοποίησε ότι το νερό δεν είναι κατάλληλο για πόση, λόγω πρόσμιξης με το νερό του Αναβάλου, γεγονός οφειλόμενο στην λειψυδρία αλλά και στην αυξημένη ζήτηση. Και την ίδια στιγμή, δεκάδες καταλύματα, εστιατόρια και Airbnb κατανάλωναν χωρίς περιορισμό.
Οι υποδομές – από το δίκτυο ύδρευσης ως την αποχέτευση – δεν αντέχουν. Ιδίως στην Παλιά Πόλη, υπάρχουν σοβαρά ερωτήματα νομιμότητας σε παλιές και νέες συνδέσεις με το αποχετευτικό δίκτυο και τον βιολογικό καθαρισμό.
Η δημόσια σφαίρα καταρρέει: πάρκινγκ παντού, πεζοδρόμια υπό κατάληψη, αισθητική αλλοίωση. Το περιβάλλον: ασφυκτιά.
Η κατάσταση επιδεινώνεται από την κυκλοφοριακή αναρχία στο ιστορικό κέντρο. Η έλλειψη ελέγχου, η ανεπαρκής παρουσία της Τροχαίας και η μη λειτουργία της εξαγγελθείσας Δημοτικής Αστυνομίας έχουν καταστήσει το κυκλοφοριακό χάος κανονικότητα. Παρά τις συνεχείς εκκλήσεις κατοίκων και φορέων, δεν εφαρμόζεται κανένα βασικό σχέδιο για την κυκλοφορία και τη στάθμευση.
4. Εργαζόμενοι και μικροεπαγγελματίες στη σκιά των αριθμών
Ο τουρισμός «ανθεί» — αλλά όχι για τους εργαζόμενους. Υπάρχουν καταγγελίες για πολύωρη, εξαντλητική εργασία χωρίς επαρκείς συνθήκες διαμονής, ειδικά σε εποχικές θέσεις. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί, ανεπαρκείς.
Ο μικροεπαγγελματίας ασφυκτιά. Πλατφόρμες, αλυσίδες, επενδυτές, αθέμιτος ανταγωνισμός, υπερφορολόγηση. Κάθε μέρα είναι επιβίωση. Όχι ανάπτυξη.
Διατηρητέα κτήρια αναπαλαιώνονται για τουριστική εκμετάλλευση, επειδή δεν συμφέρει τίποτα άλλο. Ο ντόπιος δεν είναι πια ιδιοκτήτης∙ είναι υπάλληλος. Ή νοικάρης. Ή φεύγει.
Το μοντέλο δεν αφήνει χώρο για άλλες δραστηριότητες: πολιτισμός, παιδεία, γεωργία, κοινωνική ζωή — όλα στο περιθώριο.
5. Μαρίνα χωρίς ΜΠΕ, Καραθώνα χωρίς μέλλον;
Η υπό κατασκευή μαρίνα Ναυπλίου προχωρά χωρίς εγκεκριμένη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ). Το έργο βασίζεται σε παρωχημένες μελέτες και στερείται ουσιαστικής διαβούλευσης. Κάτοικοι έχουν προσφύγει στο ΣτΕ, αναδεικνύοντας ελλείψεις και παρανομίες. Παρά ταύτα, οι εργασίες συνεχίζονται, με την ανοχή – ή την σιωπηλή αλλά και φανερή στήριξη – των τοπικών αρχών.
Η διοίκηση σιωπά. Η νομιμότητα λυγίζει. Οι περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις υποβαθμίζονται συστηματικά, με μοναδικό στόχο την εξυπηρέτηση επενδυτικών συμφερόντων.
Την ίδια ώρα, η παραλία της Καραθώνας, ιστορικά σημείο αναφοράς για την τοπική κοινωνία, κινδυνεύει να πωληθεί μέσω ΤΑΙΠΕΔ. Αν δεν απενταχθεί άμεσα, ο δημόσιος χαρακτήρας της παραλίας τίθεται σε κίνδυνο. Παρά την ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για έκδοση ψηφίσματος υπέρ της απένταξης, το κείμενο δεν έχει ακόμα δημοσιοποιηθεί. Η δυστοκία αυτή γεννά ερωτήματα.
Δεν είναι απλώς “αναπτυξιακά έργα”. Είναι ρήγματα στη μνήμη, στον χώρο, στην ταυτότητα.
- Περισσότεροι τουρίστες; Όχι χωρίς όρια, νερό και νόμο
Από το 13% του ΑΕΠ στην ανθεκτικότητα: φέρουσα ικανότητα, ασφαλές νερό, εφαρμογή νόμου.
Οι τίτλοι για τη «μεγάλη συνεισφορά του τουρισμού στο ΑΕΠ» (10–13%) εντυπωσιάζουν. Όμως μια οικονομία που στηρίζεται δυσανάλογα σε έναν εποχικό, χαμηλής παραγωγικότητας τομέα, γίνεται **εύθραυστη**. Το Ναύπλιο προσφέρει ένα ζωντανό case study του τι σημαίνει μονοκαλλιέργεια τουρισμού χωρίς σχέδιο:
- **Στέγη εκτός αγοράς**: στην Παλιά Πόλη η μόνιμη κατοικία υποκαθίσταται από βραχυχρόνιες μισθώσεις.
- **Υποδομές στα όρια**: βλάβη σε 1/2 αντλίες Αναβάλου → έως 2 ημέρες χωρίς νερό· σύσταση ΔΕΥΑΝ για μη πόσιμο.
- **Κυκλοφορία χωρίς έλεγχο**: ελλιπής Τροχαία, ανενεργή Δημοτική Αστυνομία, πεζόδρομοι/πλατείες/δρόμοι/σοκάκια υπό κατάληψη.
- **Χαλάρωση κανόνων**: Το Π.Δ. του 1988 εφαρμόζεται πλημμελώς· ο κοινόχρηστος χώρος εμπορευματοποιείται.
- **Εργασία & μικροί υπό πίεση**: εποχικότητα, επισφάλεια, συμπίεση περιθωρίων.
- **Έργα χωρίς θωράκιση**: μαρίνα χωρίς επικαιροποιημένη ΜΠΕ· εκκρεμότητα Καραθώνας/ψηφίσματος.
Αυτά δεν είναι «παράπλευρες απώλειες», αλλά **σύμπτωμα μοντέλου**: όταν η οικονομία εξαρτάται υπέρμετρα από τον τουρισμό, κάθε διαταραχή (καιρική, υγειονομική, γεωπολιτική) γίνεται σοκ. Το ΑΕΠ μπορεί να δείχνει άνοδο· η **ανθεκτικότητα** όμως μειώνεται.
### Τι σημαίνει στρατηγική ωριμότητα
- **Όρια & σχέδιο**: φέρουσα ικανότητα, διαχείριση εποχικότητας.
- **Εφαρμογή Π.Δ. 1988**: σαφείς χρήσεις· η Παλιά Πόλη πρώτα κατοικία.
- **Υποδομές πρώτα**: εφεδρείες ύδρευσης, αποχέτευση/βιολογικός, ήπια κινητικότητα.
- **Κανόνες & διαβούλευση**: πλήρεις ΜΠΕ, θεσμική προστασία Καραθώνας.
- **Διαφοροποίηση**: πολιτισμός, εκπαίδευση, αγροδιατροφή, ψηφιακές υπηρεσίες.
- **Αξιοπρεπής εργασία/στήριξη μικρών**: αλλιώς ανάπτυξη μόνο στα χαρτιά.
Με αυτό το πρίσμα, το Ναύπλιο δεν χρειάζεται απλώς περισσότερους επισκέπτες. Χρειάζεται **μέτρο, κανόνες, σεβασμό στον τόπο και στους ανθρώπους του** — για να ακολουθήσουν τα υπόλοιπα.
Αντί επιλόγου: Αν μια πόλη δεν είναι για τους ανθρώπους της, τότε δεν είναι για κανέναν
Το Ναύπλιο δεν χρειάζεται περισσότερους επισκέπτες. Χρειάζεται όριο. Χρειάζεται σχέδιο. Χρειάζεται κάτοικο.
Ο τουρισμός δεν είναι εχθρός. Γίνεται εχθρός όταν υποκαθιστά το σύνολο της ζωής. Όταν εκτοπίζει, παραμορφώνει, υποβαθμίζει.
Το Ναύπλιο δεν είναι θεματικό πάρκο. Είναι πόλη. Και πρέπει να μείνει ζωντανή.
- Πηγές στοιχείων:
- Στατιστικά κόστους ταξιδιού στο Ναύπλιο: BudgetYourTrip – Nafplio (τελευταία ενημέρωση, 2025).
- WTTC – Greece Travel & Tourism Economic Impact Factsheet (2024–2025): συνεισφορά κλάδου στο ΑΕΠ.
- Reuters (20/02/2025): αναφορά σε οδηγίες μη πόσιμου νερού στο Ναύπλιο κατά τους θερινούς μήνες.
- Anagnostis.gr (20–22/05/2025): ρεπορτάζ για τη μαρίνα Ναυπλίου χωρίς επικαιροποιημένη ΜΠΕ.
- ΔΕΥΑΝ – Ανακοινώσεις (Ιούλιος 2025): σύσταση για μη πόσιμο νερό λόγω πρόσμιξης.
- Π.Δ. 30.12.1988 (ΦΕΚ 38/Δ/1989): χαρακτηρισμός Παλιάς Πόλης και όροι/χρήσεις.
- ΓΠΣ Δήμου Ναυπλιέων (2022): απόσπασμα άρθρου 3 Π.Δ. 1988 (τομείς Α–Β χρήσεων)
