Τη στιγμή που μια κρίση ξεσπά, ο χρόνος παγώνει. Το σώμα λειτουργεί σχεδόν αυτόματα με την αδρεναλίνη να ανεβαίνει, την καρδιά να χτυπά δυνατά και μέσα σε δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος πρέπει να αποφασίσει: θα δράσει ή θα μείνει πίσω;
Γράφει η Φωτεινή Δασακλή*
Κάποιοι, χωρίς δεύτερη σκέψη, ρισκάρουν τα πάντα και τις περισσότερες φορές το κάνουν χωρίς εξοπλισμό, χωρίς εκπαίδευση, χωρίς ένα “δίχτυ ασφαλείας”..
Έτσι έδρασε και ο Ledian Goga, όταν βούτηξε στον ποταμό Άραχθο για να ανασύρει δύο παιδιά που κινδύνευαν. Μια ενέργεια γενναιότητας και αυτοθυσίας που δεν χωρά αμφισβήτηση. Όμως, πίσω από τον ηρωισμό, υπάρχει και μια σιωπηλή μάχη που ξεκινά όταν όλα έχουν τελειώσει.
Το βάρος της ευθύνης
Φέρνοντας στο νου τη δική μου εμπειρία, θα ήθελα να αναφέρω πως οι άνθρωποι που εμπλέκονται αυθόρμητα σε ακραία περιστατικά (φωτιές, πνιγμούς, τροχαία, καρδιακές ανακοπές) συχνά καλούνται να συνεχίσουν τη ζωή τους “σαν να μην έγινε τίποτα”. Όμως μέσα τους, κάτι έχει αλλάξει. H ψυχή πληγώνεται για πάντα.
Μερικές από τις πιο συχνές ψυχολογικές επιπτώσεις τέτοιων εμπειριών περιλαμβάνουν:
- Επαναλαμβανόμενες εικόνες και σκηνές από το συμβάν, ακόμα και όταν το άτομο θέλει να τις ξεχάσει
- Εφιάλτες ή διαταραχές ύπνου
- Αυξημένο άγχος ή υπερένταση στην καθημερινότητα
- Απρόβλεπτες εκρήξεις συναισθημάτων (κλάμα, θυμός, φόβος)
- Αποφυγή χώρων ή καταστάσεων που θυμίζουν το περιστατικό
- Αίσθηση ενοχής (“μήπως θα μπορούσα να κάνω κάτι καλύτερα;”)
- Απομόνωση ή απόσυρση, ακόμα κι όταν όλοι τούς αποκαλούν “ήρωες”
Όλα αυτά συνθέτουν μια κατάσταση γνωστή ως μετατραυματικό στρες (PTSD), που συνήθως ακούμε πως αφορά στρατιώτες ή διασώστες. Αφορά όμως και τον πολίτη που για λίγα λεπτά έγινε ήρωας, επειδή κάποιος άλλος βρισκόταν σε ανάγκη.
Η αναγνώριση δεν αρκεί
Η δημόσια αναγνώριση είναι σημαντική, αλλά δεν επουλώνει από μόνη της τις πληγές που άφησε ένα τέτοιο σοκ. Το κράτος και οι αρμόδιοι κοινωνικοί φορείς οφείλουν να προβλέπουν υποστήριξη για ανθρώπους σαν τον Ledian Goga. Όχι μόνο “μπράβο” και “συγχαρητήρια”, αλλά πρόσβαση σε ψυχολόγους, γραμμές υποστήριξης, δομές συμβουλευτικής, ώστε να αποκαθίσταται και η εσωτερική ισορροπία του ανθρώπου που βοήθησε.
Η δύναμη που έδειξε εκείνη τη στιγμή πρέπει να έχει τη συνέχεια που της αξίζει:
έναν άνθρωπο που βοηθήθηκε σε μία κρίσιμη στιγμή να σταθεί ξανά γερά, σώος, σίγουρος, και ήρεμος με τον εαυτό του.
Ledian Goga σε ευχαριστώ!
*Φωτεινή Δασακλή: Εκπαίδευση, Ανθρώπινο Δυναμικό, Πολιτικές Απασχόλησης
