Η Ελίζαμπεθ Μπλάκγουελ γεννήθηκε το 1821 στο Μπρίστολ της Αγγλίας, μέσα σε μια οικογένεια με βαθιά κοινωνική συνείδηση. Οι γονείς της, και ιδιαίτερα ο πατέρας της Σάμιουελ, ήταν ένθερμοι υποστηρικτές της κατάργησης της δουλείας, μεταδίδοντας στα παιδιά τους τις αξίες της ελευθερίας, της ισότητας και της ηθικής υπευθυνότητας.
Γράφει η Ιωάννα Ιωαννίδη
Η παιδική της ηλικία ήταν γεμάτη αγάπη και σεβασμό, με τον πατέρα της να ξεχωρίζει για την καλοσύνη και τον ήπιο χαρακτήρα του.
Όταν ήταν μόλις δύο ετών, η οικογένεια μετακόμισε στις Ηνωμένες Πολιτείες, κυνηγώντας καλύτερες ευκαιρίες. Η επιχείρηση του πατέρα της σχετιζόταν με τη ζάχαρη, ωστόσο ο ίδιος αντιτασσόταν στη δουλεία, που αποτελούσε τη βάση αυτής της βιομηχανίας. Τα παιδιά του συμμετείχαν ενεργά στη διαμαρτυρία, αρνούμενα ακόμη και να καταναλώσουν ζάχαρη ως ένδειξη συμπαράστασης στους σκλάβους. Ο αιφνίδιος θάνατός του όταν η Ελίζαμπεθ ήταν μόλις 17 ετών άφησε την οικογένεια σε δύσκολη οικονομική κατάσταση, όμως τα παιδιά του, με πείσμα και προσήλωση στις αρχές του, συνέχισαν να εργάζονται και να εκπαιδεύονται.
Αρχικά, η Ελίζαμπεθ εργάστηκε ως δασκάλα μαζί με τις αδελφές της, ιδρύοντας μάλιστα το δικό τους σχολείο για να εξασφαλίσουν τα προς το ζην. Παρά το ότι δεν ένιωθε ιδιαίτερη έλξη προς την ιατρική, μια προσωπική εμπειρία άλλαξε ριζικά τη ζωή της: μία φίλη της, ετοιμοθάνατη, της εξομολογήθηκε πως αν είχε γιατρό γυναίκα, ίσως να ένιωθε μεγαλύτερη άνεση και λιγότερο πόνο. Αυτή η φράση στάθηκε η αφορμή για την απόφαση της Μπλάκγουελ να ακολουθήσει το μονοπάτι της ιατρικής.
Η κοινωνία της εποχής όμως δεν ήταν έτοιμη να αποδεχτεί την παρουσία γυναικών στην επιστήμη. Παρά τις αλλεπάλληλες απορρίψεις από δεκάδες ιατρικές σχολές, τελικά έγινε δεκτή στο Ιατρικό Κολλέγιο της Γενεύης (Νέα Υόρκη), όχι από πρόθεση αλλά ως αποτέλεσμα μιας φάρσας: οι φοιτητές, πιστεύοντας πως η αίτησή της ήταν αστείο, ψήφισαν όλοι υπέρ της εισαγωγής της. Κι όμως, η ίδια με σοβαρότητα και αποφασιστικότητα παρακολούθησε τα μαθήματα και το 1849 ανακηρύχθηκε η πρώτη γυναίκα που απέκτησε πτυχίο ιατρικής στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Κατά τη διάρκεια των σπουδών της υπέστη πλήθος προκαταλήψεων και σεξιστικών συμπεριφορών. Εκδιωκόταν από μαθήματα, αντιμετωπιζόταν με καχυποψία από καθηγητές και συμφοιτητές, ενώ η κοινωνία της Γενεύης δεν αποδέχτηκε ποτέ την παρουσία της. Ωστόσο, η Ελίζαμπεθ παρέμεινε αμετακίνητη στο όραμά της. Μετά την αποφοίτησή της, ταξίδεψε στο Λονδίνο και στο Παρίσι για να συνεχίσει την εξειδίκευσή της, ιδιαίτερα στη μαιευτική. Δυστυχώς, κατά τη διάρκεια μιας επέμβασης σε βρέφος, μολύνθηκε από ασθένεια που της στέρησε την όραση από το ένα μάτι. Το γεγονός αυτό τερμάτισε τα όνειρά της να γίνει χειρουργός, αλλά όχι και τη δράση της στην ιατρική.
Επιστρέφοντας στη Νέα Υόρκη, ίδρυσε ιδιωτικό ιατρείο, αφού κανένα νοσοκομείο δεν την προσλάμβανε. Το 1857, με τη βοήθεια της αδελφής της Έμιλι –επίσης γιατρού– και της συναδέλφου Μαρί Ζακρέφσκα, ίδρυσε το Νοσοκομείο της Νέας Υόρκης για Γυναίκες και Παιδιά, που παρείχε φροντίδα στους οικονομικά αδύναμους. Το ίδρυμα αυτό αποτέλεσε καταφύγιο για πολλές γυναίκες, ενώ ταυτόχρονα πρόσφερε ευκαιρίες σε άλλες γυναίκες να σπουδάσουν και να εξασκηθούν στην ιατρική. Λίγο αργότερα ίδρυσαν και την πρώτη ιατρική σχολή αποκλειστικά για γυναίκες.
Η Μπλάκγουελ υπήρξε επίσης βαθιά αφοσιωμένη στην υγειονομική εκπαίδευση. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου στις ΗΠΑ, συνέβαλε στην εκπαίδευση νοσοκόμων, ενώ προώθησε με πάθος την έννοια της πρόληψης και της υγιεινής, επιμένοντας ότι η καθαριότητα μπορεί να αποτρέψει την εξάπλωση ασθενειών – άποψη επαναστατική για την εποχή της. Το 1869 επέστρεψε στην Αγγλία, όπου ίδρυσε δικό της ιατρείο και εργάστηκε ως καθηγήτρια στη Σχολή Ιατρικής για Γυναίκες στο Λονδίνο. Με το ίδιο πάθος συνέχισε την αποστολή της και στην Ευρώπη, εμπνέοντας γυναίκες σε πολλές χώρες να ακολουθήσουν το όραμά της.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής της, η Ελίζαμπεθ παρέμεινε αδέσμευτη. Επέλεξε την ανεξαρτησία, αλλά υιοθέτησε ένα ορφανό κορίτσι, την Κίτι Μπέρι, στην οποία πρόσφερε αγάπη και μόρφωση. Έφυγε από τη ζωή το 1910 στο Χάστινγκς της Αγγλίας. Το συγγραφικό της έργο περιλαμβάνει πολλά βιβλία και άρθρα, με πιο γνωστό το αυτοβιογραφικό «Πρωτοπόρα Εργασία για το Άνοιγμα του Ιατρικού Επαγγέλματος στις Γυναίκες», το οποίο αποτυπώνει την πολύπλευρη δράση και το ήθος της.
Η Ελίζαμπεθ Μπλάκγουελ μάς διδάσκει πως κάθε εμπόδιο μπορεί να ξεπεραστεί όταν υπάρχει αποφασιστικότητα, ήθος και όραμα. Δεν αρκέστηκε σε έναν τίτλο· δημιούργησε θεσμούς, επηρέασε κοινωνικές αντιλήψεις και έδωσε χώρο στις γυναίκες να διεκδικήσουν τη θέση τους σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο. Το παράδειγμά της υπενθυμίζει σε κάθε γυναίκα πως η γνώση, η ενσυναίσθηση και η αντοχή μπορούν να αλλάξουν την κοινωνία – και μάλιστα από τα θεμέλια.
