Αλλάζει ριζικά ο τρόπος ανάδειξης των δημάρχων και περιφερειαρχών στις επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές, καθώς το υπουργείο Εσωτερικών ετοιμάζει νομοσχέδιο-τομή που προβλέπει την κατάργηση του δεύτερου γύρου και την εκλογή των τοπικών αρχών από την πρώτη Κυριακή.
Το σχέδιο νόμου, που φέρει την υπογραφή του αρμόδιου υπουργού Θοδωρή Λιβάνιου, αναμένεται να κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή πριν το καλοκαίρι του 2025 και καθιερώνει ένα νέο εκλογικό σύστημα που συνδυάζει απευθείας εκλογή με καινοτομία: εναλλακτική ψήφο στον ίδιο γύρο.
Σύμφωνα με τις διατάξεις, το όριο εκλογής ενδέχεται να καθοριστεί στο 42%, με εναλλακτικά σενάρια να προβλέπουν 43% ή 50%. Αν κανείς συνδυασμός δεν πιάσει αυτό το ποσοστό, τότε θα ενεργοποιείται αυτόματα η καταμέτρηση των δευτερευουσών επιλογών (εναλλακτικών ψήφων) που δόθηκαν από τους ψηφοφόρους άλλων συνδυασμών.
Πώς θα λειτουργεί το νέο σύστημα
Οι πολίτες θα ψηφίζουν όπως μέχρι σήμερα: επιλέγοντας έναν συνδυασμό και βάζοντας σταυρούς στους υποψηφίους. Ωστόσο, στο κάτω μέρος του ψηφοδελτίου θα έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν έναν εναλλακτικό υποψήφιο δήμαρχο ή περιφερειάρχη από άλλο συνδυασμό – κάτι που δεν είναι υποχρεωτικό.
Αν δεν υπάρξει πλειοψηφία στον πρώτο συνδυασμό, ενεργοποιείται αυτόματα ένας έμμεσος “δεύτερος γύρος”, με βάση τις εναλλακτικές ψήφους, χωρίς νέα προσφυγή στις κάλπες.
Ο λόγος της αλλαγής: Η αποχή
Το υπουργείο οδηγήθηκε στην αλλαγή εξαιτίας της τεράστιας αποχής στον δεύτερο γύρο των τελευταίων εκλογών.
- Στις δημοτικές εκλογές του 2023, η συμμετοχή έπεσε από 52,5% στον πρώτο γύρο στο 40,7% στον δεύτερο.
- Στις περιφερειακές εκλογές, η συμμετοχή κατρακύλησε στο 35,2%.
Η αποχή, όπως φάνηκε σε περιοχές όπως η Αρκαδία, εκτοξεύεται όταν η δεύτερη Κυριακή αφορά μόνο έναν βαθμό της αυτοδιοίκησης ή όταν οι πολίτες δεν καλούνται να επιλέξουν συμβούλους.
Τι αλλάζει πρακτικά: Έξι θετικά αποτελέσματα
Το υπουργείο Εσωτερικών προβλέπει ότι το νέο σύστημα θα επιφέρει τα εξής οφέλη:
- Μείωση της αποχής και αύξηση της συμμετοχής.
- Ολοκλήρωση της διαδικασίας σε μία Κυριακή κάθε πέντε χρόνια.
- Κατάργηση της ανάγκης για επαναληπτική εκλογή και μετακινήσεις ψηφοφόρων.
- Ενίσχυση του πολιτικού διαλόγου και των προγραμματικών συγκλίσεων.
- Αύξηση της πολιτικής νομιμοποίησης των εκλεγμένων.
- Εξοικονόμηση πόρων και ανθρώπινων δυνάμεων.
Το τέλος των μυστικών συμφωνιών στον β’ γύρο;
Η αλλαγή δεν αποκλείει τις προγραμματικές συνεργασίες ανάμεσα σε συνδυασμούς, όμως το κάνει με πιο θεσμικούς και διαφανείς όρους, χωρίς παρασκηνιακές συναλλαγές της τελευταίας στιγμής.
Το νέο σύστημα εκλογής αναμένεται να διαμορφώσει ένα νέο τοπίο στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, με πιο άμεσες και σταθερές λύσεις, σε συνδυασμό με υψηλότερη συμμετοχή και λιγότερα έξοδα.
