Η Αρχαία (ή Παλαιά) Επίδαυρος είναι χωριό του νομού Αργολίδας. Βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του νομού, στις ακτές του Σαρωνικού κόλπου. Είναι χτισμένη γύρω από τον στενό όρμο που αποτελεί το λιμάνι της, στον οποίο καταλήγει μία μικρή πεδιάδα που καλύπτεται από πορτοκαλιές.
Είναι ιστορική έδρα του δήμου Επιδαύρου και ο πληθυσμός της σύμφωνα με την απογραφή του 2001 είναι 1.733 κάτοικοι.
Γεμάτη από αρχαιότητες
Η Παλαιά Επίδαυρος είναι διάσπαρτη από αρχαιότητες καθώς στον χώρο του σύγχρονου χωριού βρισκόταν η πόλη της Αρχαίας Επιδαύρου.
Από την αρχαία πόλη της Επιδαύρου σήμερα σώζεται το Μικρό θέατρο Επιδαύρου το οποίο βρίσκεται στη χερσόνησο Νησί. Το θέατρο είναι αφιερωμένο στον θεό Διόνυσο και σύμφωνα με τις επιγραφές εκτιμάται ότι κατασκευάσθηκε τον 4ο αιώνα π.Χ.
Μετά από 23 αιώνες το 1971 άρχισε η ανασκαφή του ενώ ακόμη και σήμερα εκτελούνται εργασίες για την πλήρη αναστήλωσή του.
Δίπλα από το θέατρο και στον θαλάσσιο χώρο γύρω από το Νησί βρίσκονται ερείπια της αρχαίας πόλης τα οποία η αρχαιολογική σκαπάνη δεν έχει φέρει ακόμα στο φως. Στην κορυφή της χερσονήσου και στον προαύλιο χώρου της εκκλησίας της Παναγίας (Παναγίτσα του Νησιού το αποκαλούν οι ντόπιοι) είναι εμφανή τα ερείπια από το κάστρο της αρχαίας πόλης. Ακριβώς απέναντι από το Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου βρίσκεται μυκηναϊκό νεκροταφείο με επτά θολωτούς τάφους ενώ σε μικρή απόσταση από αυτό, και με πρόσβαση από μονοπάτι που συνδέεται με την επαρχιακή οδό Κορίνθου-Θεάτρου, μπορεί κανείς να δει τα ερείπια του Αρχαίου Ναού της Αρτέμιδας.
Η βυθισμένη πολιτεία της Αργολίδας
Μια τέτοια «βυθισμένη πολιτεία», ελάχιστα γνωστή αν και πολύ εντυπωσιακή και προσβάσιμη, βρίσκεται στον Όρμο του Αγίου Βλασσίου, στην παραλία «Καλυμνιός» της Αρχαίας Επιδαύρου. Σε ελάχιστη απόσταση από την ακτή και σε βάθος μόλις 2 μέτρων, οι επισκέπτες μπορούν με μάσκα ή με μικρά μακροβούτια να κολυμπήσουν στην κυριολεξία μέσα στην… ιστορία.
Πρόκειται για τη «βυθισμένη πολιτεία της Αργολίδας» όπου στέκουν ακόμα στον βυθό τα αρχαία καταποντισμένα ερείπια. Αποτυπωμένα από αερόστατο τη δεκαετία του 1970, αποτελούν ακόμα ουσιαστικά «κρυμμένο θησαυρό» για την αρχαιολογία, μιας και δεν έχει γίνει επίσημη ανασκαφή, η οποία ωστόσο σχεδιάζεται για το επόμενο διάστημα, αφού οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για πραγματική… «Πολιτεία» στον βυθό της Επιδαύρου.
Το συγκεκριμένο μνημείο, κηρυγμένο ως αρχαιολογικός χώρος από το 1998, αποτελεί μια μεγάλη αγροτική ρωμαϊκή έπαυλη (Villa Rustica), που φιλοξενούσε μεγάλο αριθμό ανθρώπων, όπως και αγαθών, όπως υποδεικνύουν τα τεράστια πιθάρια, ορατά από τον κολυμβητή!
Το σπουδαίο αρχαιολογικό μνημείο πλέον βγαίνει από την «αφάνεια του βυθού», καθώς ήδη ξεκίνησαν συστηματικές εργασίες συντήρησης και ανάδειξης του, με παράλληλη ανασκαφή ολόκληρης της περιοχής, από την οποία αναμένονται «εκπλήξεις»! Μέχρι τώρα άλλωστε, το μόνο ουσιαστικό που έχει γίνει για το μνημείο ήταν μια απλή αποτύπωση με αερόστατο τη δεκαετία του 1970.
Από το καλοκαίρι του 2017 όμως ξεκίνησε μια σύμπραξη της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων με την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή (στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Bluemed), που θεμελιώθηκε με την υπογραφή Πρωτοκόλλου Συνεργασίας μεταξύ της Εφορείας και του ISCR της Ρώμης. Μετά από τα θεωρητικά μαθήματα, ξεκίνησαν εργασίες για τη συντήρηση των αρχαιοτήτων, κυρίως για την αντιμετώπιση της βιοδιάβρωσης.
