Μια από τις πιο δύσκολες περιόδους στην ιστορία της βιώνει η ελαιοπαραγωγή στη Μεσσηνία, με τους αγρότες να βρίσκονται αντιμέτωποι με πολλαπλά μέτωπα που απειλούν το εισόδημά τους και τη βιωσιμότητα του παραδοσιακού ελαιώνα. Ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού «Νηλέας», Γιώργος Κόκκινος, μιλώντας στην ΕΡΤ Καλαμάτας, δεν δίστασε να χαρακτηρίσει τη φετινή σεζόν ως τη «χειρότερη των τελευταίων δεκαετιών».
Η φετινή ελαιοκομική περίοδος σημαδεύεται από σοβαρές μυκητολογικές ασθένειες, δραματική έλλειψη εργατικών χεριών και τιμές που δεν καλύπτουν το αυξημένο κόστος καλλιέργειας.
Γλοιοσπόριο: Ο «αόρατος εχθρός» της ποιότητας
Οι κλιματολογικές συνθήκες του φθινοπώρου λειτούργησαν ως καταλύτης για την έξαρση ασθενειών. Ο συνδυασμός της υψηλής ατμοσφαιρικής υγρασίας με τις ασυνήθιστα υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες, δημιούργησε το ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη του γλοιοσπορίου.
Σύμφωνα με τον κ. Κόκκινο, οι επιπτώσεις είναι καταστροφικές σε περιοχές που παλαιότερα θεωρούνταν ασφαλείς, όπως:
- Οι χαμηλές ζώνες της Χώρας.
- Οι οικισμοί περιμετρικά του ποταμού Νέδα.
- Ευρύτερες ζώνες σε Τριφυλία και Πυλία.
Το άμεσο αποτέλεσμα είναι η ποιοτική υποβάθμιση του προϊόντος, καθιστώντας δύσκολη έως αδύνατη την παραγωγή extra παρθένου ελαιολάδου, ενώ ταυτόχρονα καταγράφονται σημαντικές απώλειες στον όγκο της παραγωγής.
Πρώιμη συγκομιδή και έλλειψη εργατών γης
Υπό τον φόβο της ολικής καταστροφής από το γλοιοσπόριο και τον δάκο, αλλά και πιεζόμενοι από την οξύτατη έλλειψη εργατών γης, πολλοί παραγωγοί αναγκάστηκαν να ξεκινήσουν το μάζεμα της ελιάς νωρίτερα από το προβλεπόμενο.
Αυτή η στρατηγική απόφαση, αν και περιόρισε το ρίσκο των ασθενειών, οδήγησε αναπόφευκτα σε μειωμένες αποδόσεις ελαιολάδου (μικρότερη ελαιοπεριεκτικότητα), πλήττοντας περαιτέρω το εισόδημα των παραγωγών. Ο πρόεδρος του Α.Σ. Νηλέας εκτιμά πως, αν οι καιρικές συνθήκες δεν αλλάξουν, «μετά τις 10 Δεκεμβρίου είναι αμφίβολο αν θα έχει απομείνει ελαιόκαρπος στα δέντρα».
Πιέσεις στις τιμές παραγωγού από τον διεθνή ανταγωνισμό
Παρά τη μειωμένη παραγωγή παγκοσμίως και την παρατεταμένη ξηρασία που πλήττει την Ισπανία, η τιμή του ελαιολάδου στη Μεσσηνία παραμένει καθηλωμένη σε χαμηλά επίπεδα, κυμαινόμενη μεταξύ 4,50 και 4,60 ευρώ το κιλό.
Ο κ. Κόκκινος αποδίδει το φαινόμενο αυτό στην αλλαγή του παγκόσμιου χάρτη ελαιοπαραγωγής. Τρίτες χώρες όπως η Τουρκία, η Τυνησία και κράτη της Βόρειας Αφρικής έχουν εισέλθει δυναμικά στην αγορά. Οι χώρες αυτές επενδύουν σε υπερπυκνές φυτεύσεις και βιομηχανικού τύπου καλλιέργειες, επιτυγχάνοντας κόστος παραγωγής που αγγίζει το μισό σε σύγκριση με το ελληνικό προϊόν.
Κίνδυνος για τον παραδοσιακό ελαιώνα
Η κλιματική κρίση, ο μικρός και πολυτεμαχισμένος κλήρος, καθώς και η γήρανση του αγροτικού πληθυσμού, θέτουν σε άμεσο κίνδυνο τη βιωσιμότητα του παραδοσιακού ελαιώνα όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ιταλία και την Ισπανία.
«Απαιτείται άμεσος στρατηγικός σχεδιασμός και όχι μόνο εισπρακτικά μέτρα», τονίζει ο έμπειρος συνεταιριστής. Η πρότασή του για τη Μεσσηνιακή ύπαιθρο εστιάζει στην εγκατάλειψη της απόλυτης μονοκαλλιέργειας και τη στροφή σε ένα πολυλειτουργικό αγροτικό μοντέλο.
Όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά: «Πρέπει να περάσουμε από τις διαπιστώσεις στη δράση, αναζητώντας βιώσιμες λύσεις που θα κρατήσουν ζωντανή την παραγωγή».
