Οι προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν επαναπροσδιοριστεί ριζικά. Πλέον, η Άμυνα και η Ασφάλεια, μαζί με την Ανταγωνιστικότητα, αποτελούν τις δύο απόλυτες στρατηγικές προτεραιότητες. Αυτή η στροφή επηρεάζει άμεσα τον τομέα των μεταφορών και των υποδομών, έναν κρίσιμο τομέα του οποίου την ευθύνη φέρει ο Έλληνας Επίτροπος Βιώσιμων Μεταφορών και Τουρισμού Απόστολος Τζιτζικώστας.
Γράφει ο Άκης Γκάτζιος
Κατά την πρόσφατη επίσκεψή μας στις Βρυξέλλες, και συγκεκριμένα στο κτίριο της Κομισιόν, είχαμε τη δυνατότητα να συζητήσουμε εκτενώς με τον Επίτροπο Τζιτζικώστα και ανώτερους υπαλλήλους της Επιτροπής, και να αντλήσουμε πληροφορίες από τις οποίες σκιαγραφείται ένα φιλόδοξο και άμεσα υλοποιήσιμο σχέδιο που αναβαθμίζει τόσο την αμυντική ικανότητα όσο και τη συνδεσιμότητα της Ευρώπης.
Τεράστια ενίσχυση της Στρατιωτικής Κινητικότητας
Η πιο εντυπωσιακή πληροφορία αφορά τον τομέα της Στρατιωτικής Κινητικότητας. Ο προϋπολογισμός που διατίθεται για τα σχετικά έργα εκτινάχθηκε κυριολεκτικά, δεκαπλασιαζόμενος. Συγκεκριμένα, από τα 1,7 δισεκατομμύρια ευρώ που ήταν διαθέσιμα, το ποσό ανέβηκε στα 17 δισεκατομμύρια ευρώ.
Αυτή η αύξηση είναι άμεσο αποτέλεσμα της αναγνώρισης της ανάγκης για στρατιωτική ανεξαρτησία και ενίσχυση της ασφάλειας. Τα έργα που θα χρηματοδοτηθούν είναι έργα υποδομών διπλής χρήσης, πρωτίστως πολιτικής και εμπορικής, αλλά ταυτόχρονα και στρατιωτικής, εφόσον κριθεί αναγκαίο. Αναφερόμαστε στην αναβάθμιση και ενίσχυση:
- Αεροδρομίων
- Λιμανιών
- Αυτοκινητοδρόμων
- Διάνοιξη τούνελ
- Ενίσχυση γεφυρών
Ο στόχος είναι η εύκολη και ταχεία μετακίνηση του στρατεύματος σε περίπτωση που χρειαστεί, με την Επιτροπή να εστιάζει στην κρίσιμη σύνδεση μεταξύ υποδομών και αμυντικής ικανότητας.
Δημιουργία «Σένγκεν για τον στρατό»: Ταχύτητα αντίδρασης
Πέρα από το οικονομικό σκέλος, η συζήτηση ανέδειξε ένα σοβαρό γραφειοκρατικό πρόβλημα: την αργή διαδικασία μετακίνησης των στρατευμάτων. Όπως εξηγήθηκε, η αδειοδότηση από κράτος – μέλος σε κράτος – μέλος απαιτεί σήμερα πάρα πολύ χρόνο, με αποτέλεσμα, σε περίπτωση ενός έκτακτου γεγονότος, η μετακίνηση στρατού, για παράδειγμα από τη Γαλλία στην Πολωνία, να χρειάζεται έναν ή δύο μήνες.
Η Κομισιόν, υπό την αρμοδιότητα του Επιτρόπου Τζιτζικώστα, φαίνεται διατεθειμένη να δημιουργήσει ουσιαστικά μία «Σένγκεν για τον στρατό». Αυτή η πρωτοβουλία στοχεύει στην αυτόματη μετακίνηση των στρατευμάτων, μειώνοντας τον απαιτούμενο χρόνο αντίδρασης σε μέρες, καθώς η ταχύτητα είναι κρίσιμη σε έκτακτες καταστάσεις.
Αυτό το φιλόδοξο πακέτο για τη στρατιωτική κινητικότητα, το οποίο θα ενεργοποιήσει έναν μηχανισμό έκτακτης ανάγκης παρόμοιο με αυτόν της Πολιτικής Προστασίας, αναμένεται να παρουσιαστεί επίσημα την ερχόμενη Τετάρτη.
Χαρτογράφηση: 500 σημεία άμεσης αναβάθμισης
Για να προσδιοριστεί ποια έργα είναι στρατιωτικής κινητικότητας, προηγήθηκε μια εκτεταμένη διαδικασία συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του ΝΑΤΟ και των Υπουργείων Άμυνας των κρατών – μελών.
Αυτή η συνεργασία οδήγησε στη δημιουργία τεσσάρων βασικών αξόνων στρατιωτικής κινητικότητας στην Ευρώπη. Πάνω σε αυτούς τους άξονες, εντοπίστηκαν περίπου 500 σημεία που χρήζουν αναβάθμισης, συμπεριλαμβανομένων γεφυρών, τούνελ, αυτοκινητοδρόμων, λιμανιών και αεροδρομίων. Αυτά τα σημεία που έχουν στρατιωτικό ενδιαφέρον, έχουν χαρτογραφηθεί πλήρως, έχουν συμφωνηθεί οι παρεμβάσεις και ξεκινούν πλέον οι εργασίες χρηματοδότησης και αναβάθμισης.
Κορυφαία στρατηγική σημασία για την Ελλάδα: Ο κάθετος άξονας
Σε μία εξαιρετικά σημαντική εξέλιξη για τη χώρα μας, ο Επίτροπος Τζιτζικώστας έχει θέσει ως πρώτη απόλυτη προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης την κατασκευή ενός κάθετου άξονα που θα ενώνει τη Θεσσαλονίκη με το Βουκουρέστι, συνδέοντας άμεσα την Ελλάδα με τη Ρουμανία, περνώντας από τη Βουλγαρία. Ο άξονας αυτός θα συνδέσει στη συνέχεια την Κεντρική Ευρώπη από τη μία πλευρά, και την Ουκρανία / Μολδαβία από την άλλη.
Η σημασία του έργου είναι κορυφαία τόσο για ζητήματα ασφαλείας όσο και για την Ελλάδα. Ο άξονας, ο οποίος θα είναι οδικός και σιδηροδρομικός, θα ενώσει ουσιαστικά τη θάλασσα του Αιγαίου με τη Μαύρη Θάλασσα και τον Εύξεινο Πόντο, γεγονός που του προσδίδει τεράστια γεωστρατηγική και γεωπολιτική σημασία.
Η δέσμευση για το έργο είναι άμεση. Στις 4 Δεκεμβρίου αναμένεται να υπογραφεί στις Βρυξέλλες το Σχέδιο Δράσης που θα θέσει σε κίνηση τα έργα κατασκευής του άξονα. Επιπλέον, έχουν ήδη εγκριθεί 300 εκατομμύρια ευρώ στην Ελλάδα για να ολοκληρωθεί το βασικό κομμάτι από το Ορμένιο μέχρι την Αλεξανδρούπολη.
Διπλασιασμός προϋπολογισμού Υποδομών και Πράσινη Μετάβαση
Παράλληλα με τα αμυντικά ζητήματα, η Κομισιόν προωθεί την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Ο συνολικός προϋπολογισμός για έργα υποδομών στην Ευρώπη διπλασιάστηκε, ανεβαίνοντας από τα 26 δισεκατομμύρια ευρώ στα 52 δισεκατομμύρια ευρώ, κάτι που μεταφράζεται σε περισσότερα έργα για όλη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης φυσικά και της Ελλάδας.
Ο Επίτροπος Τζιτζικώστας, έχοντας την ευθύνη για όλα τα είδη μεταφορών (αεροπορικά, σιδηροδρομικά, θαλάσσια), παρουσίασε μια σειρά πρωτοβουλιών:
- Δίκτυο Τρένων Υψηλής Ταχύτητας: Παρουσιάστηκε ένα πακέτο για τη δημιουργία ενός δικτύου τρένων ΥΤ, με στόχο τη δημιουργία, έως το 2050 (με ενδιάμεση στάση τις ενδιάμεσες δεκαετίες), ενός δικτύου που θα λειτουργεί ως ένα «μετρό για όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση». Ο στόχος είναι να μειωθούν οι χρόνοι ταξιδιού μεταξύ των μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων κατά τουλάχιστον 50%.
- Εναλλακτικά Καύσιμα: Ανακοινώθηκε ένα σχέδιο ύψους 100 δισεκατομμυρίων ευρώ για την παραγωγή εναλλακτικών μορφών καυσίμων, απαραίτητων ειδικά για την αεροπορία και τη ναυτιλία, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι της φιλικής προς το περιβάλλον οικονομίας. Δημιουργείται, μάλιστα, μηχανισμός για την υποστήριξη επιχειρήσεων, τη μείωση του ρίσκου τους και την κλιμάκωση των επενδύσεων στις βιώσιμες μεταφορές.
- Οδική Ασφάλεια: Παρά τη βελτίωση της ασφάλειας, η Ε.Ε. θέτει τον φιλόδοξο στόχο για μηδενικά ατυχήματα μέχρι το 2050. Αυτό θα επιτευχθεί με βελτίωση των υποδομών και με ένα πιο σφικτό πλαίσιο ελέγχου για τα αυτοκίνητα, καθώς έχει παρατηρηθεί ότι τα παλαιότερα και μη ελεγμένα οχήματα δημιουργούν περισσότερα ατυχήματα.
Το σύνολο των πρωτοβουλιών που συζητούνται στην Κομισιόν δείχνει ότι η Επιτροπή, υπό την καθοδήγηση του Επιτρόπου Τζιτζικώστα, προχωρά σε βαθιές μεταρρυθμίσεις που θα επηρεάσουν τον τρόπο που λειτουργεί η Ευρώπη τόσο σε επίπεδο άμυνας, όσο και σε επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης και συνδεσιμότητας. Η Ελλάδα, μέσω του κεντρικού ρόλου του Επιτρόπου και της έμφασης στον Κάθετο Άξονα, βρίσκεται στον πυρήνα αυτών των εξελίξεων.
