Η ιστορία της Επανάστασης του 1821 δεν γράφτηκε μόνο από Έλληνες ήρωες και παρηκμασμένους Τούρκους Πασάδες. Υπήρξαν και Οθωμανοί αξιόλογοι για τις στρατιωτικές τους ικανότητες, που πολέμησαν γενναία και δυστυχώς η ιστορία τους αφήνει στο περιθώριο.
Του Τόλη Κοΐνη
Ένας από αυτούς είναι ο περίφημος Δελή Αχμέτ, που εμφανίζεται στην Κόρινθο το 1822 και σκοτώνεται (από τους δικούς του) έξω από την Πάτρα το 1828. Ήταν ο τελευταίος πιστός στον Σουλτάνο που έφερε το τίτλο του «Πασά» στον Μοριά. Ψάχνοντας στο διαδίκτυο βρήκα μόνο αποσπασματικές αναφορές σε αυτόν. Μπήκα στον κόπο να μαζέψω αυτές τις ιστορίες, «επετειακά», γιατί ο Οκτώβριος του 1822 ήταν ο μήνας που έχουμε το πρώτο του κατόρθωμα.
Ξεκίνησε, δεν ξέρουμε από πού, ως Δελήμπασης μαζί με την στρατιά του Δράμαλη τον Ιούλιο του 1822, να έρθει στην Πελοπόννησο, να σώσει το Ναύπλιο που ήταν έτοιμο να παραδοθεί στους Έλληνες και να καταστείλει την Επανάσταση. Το ασκέρι αυτό ήταν τεράστιο για τα δεδομένα της περιοχής μας, αφού το αποτελούσαν 30.000 μάχιμοι και μεγάλο πλήθος βοηθητικών. Ως επιτελείο, του είχαν δώσει εφτά με οχτώ Πασάδες, ό,τι καλύτερο είχε η Αυτοκρατορία και ήταν πιστοί στον Σουλτάνο (υπήρχαν και καλύτεροι, αλλά ήταν έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να ανεξαρτητοποιηθούν). Μέσα σε αυτή τη στρατιά υπήρχε και μια μικρή ομάδα «Δελήδων» : άτακτων ιππέων για δύσκολες αποστολές. Αυτούς τους ελάχιστους διοικούσε ένας Αχμέτ ως Δελήμπασης (ας πούμε ταγματάρχης του ιππικού), που του κόλλησαν το παρατσούκλι Δελή Αχμέτ (ο τρελός Αχμέτ) και αυτός το καθιέρωσε σαν όνομα.
Ο Δράμαλης ήρθε στο Ναύπλιο, διέλυσε την πολιορκία, έπεσε στην παγίδα του Κολοκοτρώνη, έφαγε χρόνο για να πολιορκεί τη Λάρισα του Άργους, έπεσαν πείνα – δίψα και τύφος στους στρατιώτες του, αποφάσισε να επιστρέψει στην Κόρινθο και συνετρίβησαν οι δυνάμεις του στα Δερβενάκια, από τον Κολοκοτρώνη.
Οι Δελήδες τότε χρησιμοποιήθηκαν από τους Τούρκους για να παραπλανήσουν τους Έλληνες. Έκαναν προσχηματικές επελάσεις από το Άργος στους Μύλους, για να πεισθούν οι στρατοπεδευμένοι εκεί, ότι ο Δράμαλης δεν θα υποχωρούσε, αλλά θα προέλαυνε προς την Τρίπολη. Εν μέρει το σχέδιο αυτό πέτυχε. Πάνω από 3.000 Έλληνες παρέμειναν στουςΜύλους υπό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και δεν συμμετείχαν στη μάχη στα Δερβενάκια.
Μετά τα Δερβενάκια, τον Αύγουστο του 1822, ο Δράμαλης οχυρώθηκε στην Ακροκόρινθο. Στο Ναύπλιο οι Έλληνες ανακατέλαβαν το Κατσίγκρι και την Άρεια και άρχισαν την στενή πολιορκία της πόλης μας.
Ο Οθωμανικός στόλοςπλησίασε τις αρχές του Σεπτέμβρη το Ναύπλιο για να το ανεφοδιάσει, αλλά φοβούμενος ο Καπετάν Πασάς τα πυρπολικά των Ελλήνων και κατόπιν υπόδειξης ενός Γάλλου Ναυάρχου, δεν μπήκε στο λιμάνι και δεν άφησε εφόδια. Αποτέλεσμα έπεσε πείνα στους εν Ναυπλίω Οθωμανούς. Από το αδιέξοδο αυτό τους έβγαλε ο Δελη Αχμέτ. Προσποιούμενος τον Έλληνα διέσπασε δύο φορές τον κλοιό των πολιορκητών και ανεφοδίασε τους Τούρκους.
Οι Έλληνες είχαν φυλάκια έξω από την Κόρινθο, στρατόπεδα γύρω από τα Δερβενάκια (Κλεωνές, Νεμέα, Άγιο Βασίλη) και πλήθος δυνάμεων μπροστά στο Ναύπλιο (Κατσίγκρι και Άρεια). Ο Δελή Αχμέτ κατάφερε να μεταφέρει ανάμεσα από όλους αυτούς καραβάνι με τρόφιμα και πολεμοφόδια, δύο φορές.
Μια αιτία του κατορθώματός του ήταν ότι ο Κολοκοτρώνης στις αρχές του Σεπτέμβρη 1822 αρρώστησε και ανέβηκε στην Τρίπολη για να γιάνει… οι οπλαρχηγοί τότε έκαναν ό,τι ήθελαν και είχε επικρατήσει σχετική αναρχία. Ο Κολοκοτρώνης επανήλθε στη δράση το Νοέμβριο του 1822.
Ο Δράμαλης ενθουσιάστηκε από την επιτυχία του Δελή Αχμέτ. Τον προβίβασε σε «Πασά με δύο ιππουρίδες» (Οι ουρές των αλόγων για τους Οθωμανούς ήταν το αντίστοιχο των αστεριών στους σημερινούς στρατούς). Αξίωμα ισάξιο σημερινού ταξίαρχου ή υποστράτηγου.
Μετά από λίγο ο Δράμαλης πέθανε στην Ακροκόρινθο. Άλλοι λένε από κρυολόγημα, άλλοι από μελαγχολία… μάλλον και από τα δύο. Διάδοχό του όρισε τον Δελή Αχμέτ, που από 200 καβαλάρηδες, βρέθηκε να διοικεί 10.000 άντρες!
Από το νέο του αξίωμα άρχισε να σχεδιάζει τη σωτηρία των Τούρκων του Ναυπλίου. Σκέφτηκε να διασπάσει τον κλοιό των Ελλήνων στα Δερβενάκια, χρησιμοποιώντας το σύνολο των ανδρών του και να διατάξει ταυτόχρονη έξοδο των Οθωμανών από το Ναύπλιο.
Το πρώτο μέρος του σχεδίου πέτυχε. Αιφνιδίασε τους Έλληνες που ήταν στις Κλεωνές, αλλά δεν υπολόγισε την αντίσταση που προέβαλε ο Νικηταράς. Αυτό καθυστέρησε τις κινήσεις του και έδωσε την ευκαιρία στον Κολοκοτρώνη να ξεκινήσει, από τη Νεμέα, περικύκλωση των Τούρκων στον κάμπο της Κουρτέσας (μεταξύ Χιλιομοδιού και Άγιου Βασίλη).
Ο Δελή Αχμέτ το αντιλήφθηκε έγκαιρα και υποχώρησε στην Κόρινθο.
Την επόμενη κατελήφθη το Παλαμήδι και μέσα σε τρεις μέρες οι Τούρκοι του Ναυπλίου συνθηκολόγησαν.
Τον Δεκέμβριο του 1822, ο Δελή Αχμέτ, βλέποντας ότι οι Έλληνες είχαν πυκνώσει τις γραμμές τους γύρω από την Κόρινθο, σχεδίασε την υποχώρηση στην Πάτρα.
Η Πάτρα, αν και ήταν η πρώτη πόλη που ο λαός της ξεσηκώθηκε τον Μάρτη του 1821, είχε δεχθεί τον Απρίλη ενίσχυση από 1500 Τουρκαλβανούς υπό τον Γιουσούφ Πασά (κατόπιν επιμονής του φιλότουρκου Άγγλου Πρόξενου Τζων Γκρην) και αντιστεκόταν στους Επαναστάτες.
Ο Δελή Αχμέτ ήθελε τη θαλάσσια μεταφορά των δυνάμεών του από Κόρινθο σε Πάτρα. Τότε έγιναν διάφορα περίεργα… ο Γιουσούφ (ή ο Γκρην;) ζήτησαν χρήματα για αυτήν την μεταφορά.
Ο Δελή Αχμέτ, αποφάσισε να κάνει έξοδο από την Κόρινθο και να διασχίσει όλη την ακτή της Βόρειας Πελοποννήσου. Διέσπασε τον κλοιό και προχώρησε μέχρι την Ακράτα, όπου περικυκλώθηκε. Για ένα μήνα, Γενάρης του 1823, Έλληνες και Οθωμανοί έδιναν πολύνεκρες μάχες γύρω από την Ακράτα. Τον Φλεβάρη ο Γιουσουφ αποφάσισε να πλησιάσει με καράβια και να σώσει τον Δελή Αχμέτ.
Ο Δελή Αχμέτ παρέμεινε στην Πάτρα στην αρχή ως υποδιοικητής του Γιουσούφ. Μέχρι που ο Σουλτάνος έστειλε τον Γιουσούφ Πασά, διοικητή στη Βάρνα της Βουλγαρίας γιατί περιμέναν πόλεμο από τους Ρώσους. Τότε ο Αχμέτ έγινε Μουχαβούζης = διοικητής της Πάτρας. Δεν βρήκα μέχρι πόσες «ιππουρίδες» πρόσθεσε στον βαθμό του.
(Ο Γιουσούφ είχε τραγική κατάληξη. Περικυκλωμένος από τους Ρώσους το 1828 παρέδωσε το φρούριο της Βάρνας. Ο Σουλτάνος τον τιμώρησε, αποκεφαλίζοντάς τον. Βλέπετε, οι θεσμοί των Οθωμανών δεν ήταν και ό,τι καλύτερο…)
Το 1825 έφτασαν στην Πελοπόννησο οι Αιγύπτιοι του Ιμπραήμ. Ανακατέλαβαν για λογαριασμό του Σουλτάνου, το μεγαλύτερο μέρος της περιφέρειας. Το 1826 μετά την ηρωική έξοδο του Μεσολογγίου, ξεκίνησε από τους Τούρκους η επιχείρηση με τα «συγχωροχάρτια», δηλαδή να πειστούν Έλληνες να δηλώσουν και πάλι υποταγή στον Σουλτάνο και να πολεμήσουν στο πλευρό των Τούρκων.
Σε αυτή την επιχείρηση διέπρεψε ο Δελή Αχμέτ. Οι μοναδικές τους επιτυχίες ήταν στο χώρο του σημερινού νομού Αχαΐας, όπου ήταν η εξουσία του. Σε όλες τις επιχειρήσεις του 1827 φαίνεται να διοικεί ο Δελή Αχμέτ ένα στρατό από 4.000 Τούρκους (Τουρκαλβανοί οι περισσότεροι) και 2.000 !!! Ελλήνων υπό τον γνωστό προδότη Νενέκο. «Διακρίθηκαν» σε πολλές μάχες στην επαρχία Καλαβρύτων.
Το 1828 ήταν το μοιραίο έτος για τον Δελή Αχμέτ και την Οθωμανική παρουσία στην Πελοπόννησο. Είχε προηγηθεί η αναγνώριση της Ελληνικής κυριαρχίας στην Πελοπόννησο (τουλάχιστον) από τις μεγάλες Δυνάμεις. Είχε γίνει η καταστροφή του Τουρκοαιγυπτιακού στόλου στο Ναβαρίνο. Και είχε συμφωνήσει ο ΜωχάμετΆλη με τους Άγγλους την απόσυρση του Αιγυπτιακού στρατού του Ιμπραήμ από τον Μοριά.
Οι αποφάσεις αυτές δεν επηρέαζαν τον Δελή Αχμέτ. Ήταν αποφασισμένος να κρατήσει την Πάτρα στα Τουρκικά χέρια.
Ο Ιμπραήμ αφού γκρέμισε τα τείχη της Τρίπολης, συγκέντρωσε τις δυνάμεις του σε Πύλο, Μεθώνη και Κορώνη για να μπαρκάρουν για Αίγυπτο. Τότε μια ομάδα (από 800 ως 2000) άτακτοι Τουρκαλβανοί (τοπλείστον) μισθοφόροι επαναστάτησαν κατά του Ιμπραήμ. Θέλησαν να γυρίσουν πίσω στα χωριά τους. Ο Αιγύπτιος πασάς μετά από κάποιες μικρές αψιμαχίες τους άφησε. Αυτοί ήρθαν σε επαφή με τον Κολοκοτρώνη. Ο Γέρος συμφώνησε μαζί τους να τους συνοδεύσει μέχρι τον Ισθμό και να φύγουν, με συμφωνία ότι δεν θα ξαναπολεμούσαν στον Μοριά. Όταν έφτασαν στους Μύλους, τους επισκέφθηκε και ο Αυγουστίνος Καποδίστριας, ως απεσταλμένος του Κυβερνήτη, για να πειστούν πως οι Έλληνες θα κρατούσαν τον λόγο τους.
Στην Κόρινθο, όμως κάποιος τους πληροφόρησε πως ο Υψηλάντης που διοικούσε τα Ελληνικά στρατεύματα στην Ανατολική Στερεά, θα τους εξόντωνε. Άλλαξαν τα σχέδιά τους. Προχώρησαν προς την Πάτρα, για να περάσουν από το Ρίο και να κατευθυνθούν προς Αλβανία.
Εκεί έγινε η μοιραία συνάντηση. Ο Δελή Αχμέτ βγήκε από την Πάτρα να τους συναντήσει. Τους συμπεριφερόταν σα να ήταν λιποτάκτες. Λόγο με το λόγο, δεν άργησε να γίνει το κακό. Μια κουμπουριά απροειδοποίητα και το βόλι τον βρήκε στο κεφάλι. Αυτό ήταν το τέλος του Δελή Αχμέτ.
Μετά από δύο μήνες η Πάτρα πολιορκήθηκε από τον Γαλλικό στρατό. Συμφώνησαν να παραδώσουν την πόλη… εκτός από 800 πιστούς στις υποθήκες του Δελή Αχμέτ, γι αυτούς χρειάστηκε μια μικρή μάχη.
Δεν ξέρουμε αν ο Δελή Αχμέτ ήταν Τούρκος ή Αλβανός. Το πιθανότερο είναι το δεύτερο. Απ’ ό,τι φαίνεται γνώριζε καλά τα Ελληνικά. Ελπίζω να συγκινήσω κανέναν νέο φιλόλογο να ψάξει περισσότερο τις πηγές και να γράψει μια πληρέστερη βιογραφία.
ΥΓ Η φωτό είναι από το διαδίκτυο δείχνει Οθωμανούς Δελήδες, καμιά τριανταριά χρόνια μετά από τα γεγονότα που περιγράψαμε.
