Ο καταστροφικός σεισμός του Σεπτεμβρίου 1986 σφράγισε την ιστορία της Καλαμάτας. Πολλά κτήρια κατέρρευσαν, οι κάτοικοι βρέθηκαν σε συνθήκες αβεβαιότητας και η πόλη έμοιαζε να έχει χάσει τον προσανατολισμό της. Εκείνη τη στιγμή, ο τότε δήμαρχος Σταύρος Μπένος κλήθηκε να διαχειριστεί μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις που είχε ζήσει ποτέ η περιοχή.
Το όραμα της ανοικοδόμησης
Η αντίδραση δεν περιορίστηκε σε έργα άμεσης ανάγκης. Ο Σταύρος Μπένος οραματίστηκε μια πόλη που δεν θα αναστηλωθεί απλώς όπως ήταν, αλλά θα γίνει καλύτερη, πιο ανθρώπινη, πιο λειτουργική. Υπό την καθοδήγησή του σχεδιάστηκε μια στρατηγική αναγέννησης που στηρίχθηκε σε τρεις άξονες:
- Αστικός σχεδιασμός με νέες προοπτικές ανάπτυξης.
- Πολιτιστική αναβάθμιση, με έμφαση στη διάσωση και ανάδειξη των μνημείων.
- Κοινωνική συνοχή, με την ενεργό συμμετοχή των πολιτών.
Η πόλη άρχισε να ξαναχτίζεται όχι μόνο με υλικά αλλά και με πίστη στην κοινή προσπάθεια.
Οι αναγνωρίσεις
Το έργο αυτό αναγνωρίστηκε και εκτός Ελλάδας. Η ανασυγκρότηση της Καλαμάτας βραβεύτηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Πολεοδόμων για τον ανθρωποκεντρικό της χαρακτήρα, ενώ η Europa Nostra τίμησε την πόλη για την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής της κληρονομιάς.
Η ουσία της παρακαταθήκης
Η Καλαμάτα μετά το 1986 δεν είναι απλώς μια πόλη που σηκώθηκε ξανά στα πόδια της. Είναι ένα ζωντανό παράδειγμα για το πώς η καταστροφή μπορεί να μετατραπεί σε αφετηρία αναγέννησης. Ο Σταύρος Μπένος δεν πρόσφερε μόνο τεχνικές λύσεις· ενέπνευσε ένα ολόκληρο κοινωνικό σύνολο να πιστέψει ότι το μέλλον χτίζεται με συλλογική ευθύνη και όραμα.
Ένα διαχρονικό μήνυμα
Σήμερα, δεκαετίες μετά, η Καλαμάτα φέρει ακόμα τα σημάδια εκείνης της μεγάλης δοκιμασίας, αλλά κυρίως την απόδειξη ότι η θέληση και η σωστή ηγεσία μπορούν να μετατρέψουν μια τραγωδία σε ευκαιρία. Το έργο του Σταύρου Μπένου αποτελεί παρακαταθήκη για την τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά και για κάθε κοινωνία που καλείται να σταθεί ξανά όρθια μετά από μια κρίση.
Μέσα σε εκείνες τις σκοτεινές ώρες, η Καλαμάτα απέδειξε πως η δύναμη μιας πόλης δεν μετριέται μόνο σε κτήρια και δρόμους, αλλά στις καρδιές των ανθρώπων της. Το δημοτικό συμβούλιο στάθηκε στο ύψος της ιστορίας· έδωσε εξετάσεις δημοκρατίας, ενότητας και ήθους. Δεν υπήρξαν αντίπαλοι, δεν υπήρξαν εχθροί· μονάχα ένας κοινός αντίπαλος: το χάος που άφησε πίσω του ο σεισμός, με τις ανυπολόγιστες υλικές ζημιές και, πάνω απ’ όλα, με την οδύνη των ανθρώπινων απωλειών.
Μέσα από τον πόνο και την καταστροφή, η πόλη ενώθηκε. Και αυτή η ενότητα ήταν το θεμέλιο πάνω στο οποίο ξαναχτίστηκε η Καλαμάτα, όχι μόνο ως τόπος, αλλά και ως ζωντανό παράδειγμα του τι μπορεί να πετύχει μια κοινωνία όταν στέκεται όρθια με αξιοπρέπεια και πίστη.
Σχεδόν τέσσερις δεκαετίες μετά
Η Καλαμάτα εκείνης της εποχής παραμένει ένα σχολείο. Ένα σχολείο αναγέννησης, οράματος και συλλογικής δύναμης. Διδάσκει πως η καταστροφή δεν είναι το τέλος, αλλά μπορεί να γίνει η αρχή μιας νέας πορείας. Δείχνει πως όταν οι άνθρωποι πιστέψουν ο ένας στον άλλον, όταν η πολιτική ηγεσία εμπνέει αντί να διχάζει, τότε μια πόλη μπορεί όχι μόνο να σταθεί ξανά στα πόδια της, αλλά να μεγαλουργήσει.
Αυτό είναι το αληθινό μάθημα της Καλαμάτας του ’86: ότι η ελπίδα, όταν γίνεται κοινό όραμα, μπορεί να μετατρέψει τον πόνο σε δύναμη και τα ερείπια σε θεμέλια ενός φωτεινότερου μέλλοντος.
Γιάννης Λάσκαρης
– Το φωτογραφικό υλικό προέρχεται από το αρχείο του Σταύρου Μπένου και την εφημερίδα Θάρρος –
