Μία απλή επίσκεψη σε μίνι μάρκετ σε τουριστικη περιοχή μετατρέπεται σε μικρή μάχη για το πορτοφόλι. Ένας πελάτης ζητά δύο πακέτα τσιγάρων και πληρώνει με κάρτα. Στην απόδειξη, βλέπει 10 λεπτά παραπάνω ανά πακέτο.
Όταν ρωτά τον πωλητή, η απάντηση δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνείας:
«Δεν βγάζω κέρδος από τα τσιγάρα. Η τράπεζα με χρεώνει, γι’ αυτό προσθέτω το ποσό. Αν δεν το δεχθείτε, δεν παίρνετε το προϊόν».
Το αποτέλεσμα; Ο καταναλωτής είτε πληρώνει το παράνομο ποσό είτε φεύγει άπραγος. Η πρακτική φαίνεται μικρή, αλλά το μήνυμα είναι καθαρό: η αγορά υπόκειται σε όρους που επιβάλλει ο πωλητής, όχι η τιμή του προϊόντος.
Παράνομο αλλά διαδεδομένο
Σε άλλα καταστήματα, το ίδιο φαινόμενο εμφανίζεται καθημερινά. Οι χρεώσεις κυμαίνονται από λίγα λεπτά έως μισό ευρώ για μικρές αγορές, και συχνά συνοδεύονται από την ίδια απειλή: αν δεν πληρώσεις, δεν παίρνεις το προϊόν.
Μερικοί πωλητές υπερασπίζονται τη χρέωση λέγοντας ότι η τράπεζα τους επιβαρύνει με προμήθειες. Παρά την επιχειρηματολογία τους, η πρακτική φαίνεται καταχρηστική και παραβιάζει οδηγίες της ΕΕ, που απαγορεύουν την μετακύλιση τέτοιων εξόδων στον καταναλωτή χωρίς αιτιολόγηση.
Οι καταναλωτές καταγγέλλουν
Ένας νεαρός πελάτης αναφέρει στο ρεπορτάζ:
«Στην αρχή νόμιζα ότι ήταν λάθος. Όταν ο πωλητής μού είπε ότι αν δεν πληρώσω δεν παίρνω τα τσιγάρα, ένιωσα εκβιασμό. Μου φάνηκε αδιανόητο».
Άλλος καταναλωτής, μέσης ηλικίας, σημειώνει:
«Δεν ήταν το ποσό. Ήταν η στάση: μου λένε τι να πληρώσω για να πάρω το προϊόν που ήδη επέλεξα».
Οι μαρτυρίες δείχνουν ότι η πρακτική είναι συστηματική, ιδιαίτερα σε μικρά καταστήματα και περίπτερα, αλλά και σε μερικά εμπορικά καταστήματα, όπου οι “μικρές χρεώσεις” εμφανίζονται κρυφά στην απόδειξη.
Οι πωλητές υπερασπίζονται τη χρέωση
Ορισμένοι πωλητές εξηγούν ότι η προμήθεια της τράπεζας καθιστά ασύμφορη τη χρήση καρτών για μικρές αγορές:
«Αν αγοράσετε ένα πακέτο τσιγάρων, η τράπεζα κρατάει μέρος. Δεν μπορώ να το απορροφήσω, γι’ αυτό χρεώνω κάτι μικρό. Είναι θέμα επιβίωσης».
Ωστόσο, η απειλή μη παράδοσης του προϊόντος αν δεν πληρωθεί η χρέωση δημιουργεί ένα σαφές πλαίσιο εκβιασμού: ο καταναλωτής αναγκάζεται να πληρώσει κάτι που δεν επιλέγει.
Το φαινόμενο των “κρυφών χρεώσεων”
Το φαινόμενο δεν περιορίζεται σε ένα προϊόν ή σε ένα κατάστημα:
Τσιγάρα, καφές, μικρά τρόφιμα και είδη καθημερινής χρήσης επιβαρύνονται με επιπλέον χρεώσεις.
Οι χρεώσεις συνήθως κυμαίνονται από 5 έως 50 λεπτά, ανάλογα με το κατάστημα και το μέγεθος της αγοράς.
Σε πολλές περιπτώσεις, οι χρεώσεις δεν αναγράφονται εκ των προτέρων, αλλά εμφανίζονται μόνο στην απόδειξη.
Το κοινό χαρακτηριστικό είναι η υποχρέωση πληρωμής για να αποκτήσει ο καταναλωτής το προϊόν, ανεξάρτητα από το αν η χρέωση είναι παράνομη ή μικρή.
Το φαινόμενο των επιπλέον χρεώσεων με κάρτα αναδεικνύεται ως συστηματική πρακτική εκβιασμού, όπου ο καταναλωτής καλείται να πληρώσει παράνομα ποσά για να αποκτήσει προϊόν που ήδη αποφάσισε να αγοράσει.
Μικρά ποσά, καθημερινά προϊόντα και απειλές για μη παράδοση του προϊόντος δημιουργούν ένα πλαίσιο αδικίας και καταχρηστικής συμπεριφοράς που πολλοί θεωρούν «φυσιολογικό», ενώ στην πραγματικότητα παραβιάζει τόσο την ελληνική νομοθεσία όσο και τις οδηγίες της ΕΕ.
