Κάθε χρόνο, τον Δεκαπενταύγουστο, οι δρόμοι των χωριών της Πελοποννήσου γεμίζουν ξανά. Ειδικά φέτος, η ακρίβεια και η δυσκολία να προγραμματιστούν ακριβές διακοπές στο εξωτερικό ή σε δημοφιλή νησιά, έκαναν πολλούς να στραφούν στο χωριό τους. Από τα παραθαλάσσια χωριά της Αργολίδας και της Λακωνίας, μέχρι τα ορεινά χωριά της Αρκαδίας και της Μεσσηνίας, η εικόνα είναι ίδια: γεμάτες πλατείες, παιδικές φωνές, και η μυρωδιά από ψητά στα κάρβουνα.
Στο χωριό, οι μέρες κυλούν με ρυθμό που συνδυάζει παράδοση και ξεγνοιασιά. Το πρωί, η μυρωδιά από τον φούρνο τραβάει τον κόσμο για φρέσκο ψωμί. Το μεσημέρι, οι αυλές γεμίζουν τραπέζια και το απόγευμα η πλατεία γίνεται το κέντρο της κοινωνικής ζωής.
Από την ησυχία του χειμώνα, στην καρδιά του καλοκαιριού
Το χειμώνα, πολλά χωριά μοιάζουν να βρίσκονται σε «χειμερία νάρκη». Οι λίγοι μόνιμοι κάτοικοι, κυρίως ηλικιωμένοι, ζουν ήσυχα, με το καφενείο να ανοίγει μόνο για λίγες ώρες την ημέρα. Οι δρόμοι είναι άδειοι, και η ζωή ακολουθεί έναν αργό ρυθμό.
Το Νοέμβρη, η εικόνα είναι διαφορετική. Ομίχλη στα ορεινά, υγρασία στα παραθαλάσσια χωριά, και οι δρόμοι άδειοι.
Ο κύριος Κώστας, 72 ετών, από χωριό της Αρκαδίας, μας λέει: «Το χειμώνα ακούς μόνο το ρολόι της εκκλησίας και τα βήματα κάποιου περαστικού. Όλοι μας περιμένουμε τον Αύγουστο για να ξαναδούμε τα παιδιά μας».
Αντίθετα, το καλοκαίρι, όλα αλλάζουν. Τα σπίτια που όλο το χρόνο παραμένουν κλειστά, ανοίγουν.
Μέσα σε λίγες μέρες, τα χωριά μεταμορφώνονται. Οι πλατείες γεμίζουν με τραπεζάκια, μυρωδιές από σουβλάκια και σπιτικές πίτες πλημμυρίζουν τον αέρα, και η μουσική ακούγεται μέχρι αργά τη νύχτα.
Στη Μάνη, οι παραθαλάσσιες ταβέρνες γεμίζουν οικογένειες που μόλις γύρισαν από τη θάλασσα, ενώ στην Αρκαδία οι πλαγιές γεμίζουν παιδιά που παίζουν κυνηγητό.
Η κυρία Αργυρώ, μόνιμη κάτοικος στη Λακωνία, μας περιγράφει: «Ανοίγει η πόρτα και μπαίνουν μέσα τα εγγόνια. Γέλια, φωνές, και η κουζίνα να παίρνει φωτιά. Για μας, αυτό είναι το καλοκαίρι».
Με τον ερχομό των επισκεπτών, η τοπική οικονομία αναζωογονείται. Τα μπακάλικα, οι φούρνοι, οι ταβέρνες, ακόμη και οι μικρές λαϊκές αγορές, γνωρίζουν ημέρες δόξας. Οι παραγωγοί πωλούν μέλι, λάδι, τυριά και κρασί απευθείας στους επισκέπτες, ενώ οι τοπικές εκδηλώσεις, όπως πανηγύρια και θεατρικές βραδιές, φέρνουν έσοδα και ζωντάνια.
Η ματιά επισκεπτών και μονίμων κατοίκων
Ο κύριος Σπύρος, 78 ετών, από χωριό της Μάνης, μας λέει: «Όλο το χειμώνα, βλέπουμε μόνο τους γείτονες και τους ίδιους πέντε-έξι ανθρώπους. Τώρα, τον Αύγουστο, γεμίζει το χωριό. Ακούμε παιδικές φωνές, γέλια… νιώθουμε ότι ζούμε ξανά».
Η κυρία Παναγιώτα, μόνιμη κάτοικος στην Αρκαδία, συμπληρώνει: «Το καλοκαίρι περιμένουμε τα παιδιά και τα εγγόνια μας. Φτιάχνουμε φαγητά, στρώνουμε τραπέζια… Αυτή η φασαρία είναι ευλογία για μας».
Η Ελένη, 35 ετών, που ζει στην Αθήνα, επέστρεψε φέτος στο πατρικό της στο χωριό της Αργολίδας: «Στην πόλη, όλα είναι βιαστικά. Εδώ, κάθε μέρα είναι σαν γιορτή. Το απόγευμα, όλοι μαζεύονται στην πλατεία, και οι κουβέντες κρατάνε ώρες».
Ο Δημήτρης, μαθητής λυκείου, λέει: «Στην Αθήνα, το καλοκαίρι είναι καυτό και βαρετό. Στο χωριό παίζουμε μπάλα στην πλατεία, τρέχουμε στα χωράφια… νιώθω πιο ελεύθερος».
Ανακαινισμένα πατρικά και φιλοξενία
Πολλοί εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία να ανακαινίσουν τα παλιά οικογενειακά σπίτια. Άλλοι φιλοξενούνται σε συγγενείς και φίλους, ενώ κάποιοι προτιμούν να μείνουν σε παραδοσιακούς ξενώνες.
Η επιστροφή στο χωριό δεν σημαίνει πάντα διαμονή στο παλιό, φθαρμένο σπίτι της οικογένειας.
Η Άννα, 42 ετών, από την Καλαμάτα, μας λέει: «Ήταν σπίτι των παππούδων μου, σχεδόν ερείπιο. Τώρα το φτιάξαμε, το μονώσαμε, βάλαμε κήπο. Είναι το καταφύγιό μας.»
Άλλοι φιλοξενούνται σε συγγενείς ή φίλους, δημιουργώντας μια γλυκιά «συνωστισμένη» ατμόσφαιρα που θυμίζει παλιά χρόνια, τότε που τα σπίτια άνοιγαν διάπλατα για όλους.
Ζωντανεύουν οικογενειακές ιστορίες
Τα καλοκαίρια στο χωριό δεν είναι μόνο για ξεκούραση. Είναι και μια ευκαιρία να ξαναζωντανέψουν οικογενειακές ιστορίες και παραδόσεις. Οι μεγαλύτεροι μιλούν για παλιές εποχές, ενώ οι νεότεροι μαθαίνουν τραγούδια, παιχνίδια και συνταγές που αλλιώς θα χάνονταν.
Ο Αύγουστος στην Πελοπόννησο δεν είναι απλώς μια εποχική αλλαγή στην εικόνα των χωριών. Είναι η απόδειξη ότι οι ρίζες και η οικογένεια εξακολουθούν να έχουν ανεκτίμητη αξία. Και όσο οι άνθρωποι συνεχίζουν να επιστρέφουν, έστω και για λίγες μέρες, οι πλατείες και οι αυλές θα γεμίζουν με ζωή και γέλια.
Ο Αύγουστος φέρνει κοντά τρεις, ακόμη και τέσσερις γενιές. Από τα μωρά που κάνουν τα πρώτα τους βήματα στην αυλή, μέχρι τους παππούδες που κάθονται στη σκιά της κληματαριάς, η οικογενειακή συνέχεια είναι ζωντανή.
Όπως λέει και η μικρή Χριστίνα, 9 ετών: «Μου αρέσει να κοιμάμαι στο δωμάτιο της γιαγιάς γιατί μου λέει ιστορίες για τότε που ήταν μικρή».
