Πολεοδομική πίεση, υπερτουρισμός και η ανάγκη για στρατηγική εκτόνωσης. Η Καλαμάτα βιώνει τα τελευταία χρόνια έντονη οικιστική και τουριστική ανάπτυξη. Μια ανάπτυξη που, αν και φέρνει έσοδα και ζωή στην πόλη, εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους εάν συνεχιστεί άναρχα και χωρίς σχέδιο.
Οι πιέσεις είναι ήδη εμφανείς σε τρεις βασικούς τομείς: τον πολεοδομικό σχεδιασμό, τον υπερτουρισμό και τις κοινωνικές ανισορροπίες που προκύπτουν από τη μετατροπή της πόλης σε τουριστικό «προϊόν».
Η Βέργα: από παραθεριστικός προορισμός σε οικοδομικό χάος
Η περιοχή της Βέργας, παραδοσιακά εξοχική και κατοικία μεσοαστών της Καλαμάτας, γνωρίζει σήμερα αλματώδη οικοδομική ανάπτυξη, κυρίως λόγω της θέας και της εγγύτητας με τη θάλασσα.
Ωστόσο, η έλλειψη σοβαρού πολεοδομικού σχεδιασμού έχει οδηγήσει σε μια πυκνή δόμηση, που απειλεί την ισορροπία του φυσικού τοπίου και τη βιωσιμότητα των υποδομών (ύδρευση, αποχέτευση, κυκλοφορία). ενώ η πρόσβαση παραμένει προβληματική.
Το Ασπρόχωμα: χαμένη ευκαιρία ή πεδίο εκτόνωσης;
Το Ασπρόχωμα, αν και γεωγραφικά κοντά στο κέντρο, λειτουργεί εδώ και χρόνια σαν μια «παραμελημένη» περιοχή. Με ελάχιστο πράσινο, ανεπαρκείς υποδομές και ασαφή ταυτότητα (βιοτεχνική; οικιστική; μεταφορική;), το Ασπρόχωμα θα μπορούσε να αναβαθμιστεί και να λειτουργήσει ως χώρος εκτόνωσης της οικιστικής πίεσης.
Με ένα νέο σχέδιο πόλης που θα προβλέπει πράσινο, κοινόχρηστους χώρους, μεταφορική διασύνδεση και ποιοτική κατοικία για μόνιμους κατοίκους (όχι βραχυχρόνιες μισθώσεις), η περιοχή αυτή θα μπορούσε να μετατραπεί σε πρότυπο βιώσιμης ανάπτυξης.
Υπερτουρισμός και η «Airbnb-οποίηση» της πόλης
Το φαινόμενο της βραχυχρόνιας μίσθωσης έχει ήδη μετατρέψει πολλές συνοικίες σε «άδειες» γειτονιές εκτός τουριστικής περιόδου. Αυτό δημιουργεί κοινωνικές ανισορροπίες, άνοδο των τιμών των ενοικίων και σταδιακή απομάκρυνση των ντόπιων από το ιστορικό κέντρο και τις συνοικίες κοντά στη θάλασσα.
Η Καλαμάτα κινδυνεύει να χάσει τον χαρακτήρα της ως πόλη κατοίκων και να μετατραπεί σε εποχιακή τουριστική σκηνή.
Προς τα πού μπορεί να εκτονωθεί η ανάπτυξη;
Για να προστατευθεί η Καλαμάτα, χρειάζεται ένα νέο όραμα που θα βασίζεται σε ισορροπία και όχι μόνο στην εκμετάλλευση:
Ανάπλαση του Ασπροχώματος και της περιοχής του σταθμού με στόχο τη δημιουργία πολυλειτουργικών ζωνών (κατοικία, υπηρεσίες, πολιτισμός).
Αξιοποίηση της δυτικής παραλιακής ζώνης (Καλάμι – λιμάνι – πρώην εργοστάσια) για ήπια τουριστική και πολιτιστική ανάπτυξη.
Οριοθέτηση προστατευμένων περιοχών στον Ταΰγετο και τη Βέργα, με αυστηρό έλεγχο νέων οικοδομικών αδειών και ενίσχυση των δημόσιων χώρων.
Κίνητρα για κατοικία σε χωριά του κάμπου και της ενδοχώρας, με σύγχρονες υποδομές και τηλεργασία, ώστε να ξαναποκτήσουν ζωή περιοχές όπως τα Λέικα, η Άνθεια, η Θουρία και φυσικά τα ημιορεινά η ορεινά χωριά.
Συμπέρασμα
Η Καλαμάτα δεν κινδυνεύει επειδή αναπτύσσεται. Κινδυνεύει επειδή αναπτύσσεται χωρίς κανόνες και χωρίς συνολική στρατηγική.
Η ισόρροπη κατανομή της ανάπτυξης, με σεβασμό στο περιβάλλον και τις ανάγκες των κατοίκων, είναι το μόνο φρένο στην πορεία προς τον κορεσμό. Ας μην την αφήσουμε να γίνει ένα ακόμα παράδειγμα «τουριστικής μονοκαλλιέργειας», αλλά να την κατευθύνουμε με σοφία και όραμα.
Γιάννης Λασκαρης
