Συνήθως, το πρωί ξεκινάει με το ξυπνητήρι του κινητού, ένα πρόχειρο σνακ ή λίγο καφέ (για όσους πίνουν), τις βιαστικές σκέψεις για το τι έχει το πρόγραμμα της ημέρας και το πόδι στο γκάζι για να προλάβεις να φτάσεις εγκαίρως στη δουλειά.
Γράφει η Φωτεινή Δασακλή*
Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι δεν το συνειδητοποιούμε, αλλά η εργασία δεν είναι μόνο ένας τόπος που πηγαίνουμε – είναι ένα κομμάτι του εαυτού μας. Μια σταθερά που μας δίνει ρυθμό, σκοπό και ίσως νόημα.
Τι συμβαίνει, όμως, όταν μια ασθένεια, μικρή ή μεγάλη, μας βγάζει για μήνες από αυτό το πλάνο; Όταν το “θα επιστρέψω σε λίγες μέρες” γίνεται εβδομάδες και τελικά μήνες;
Τότε η ζωή απλώς βγαίνει εκτός πλάνου.
Η ψυχολογική διάβρωση
Η απομάκρυνση από την εργασία λόγω ασθένειας δεν είναι απλώς μια παύση στην επαγγελματική πορεία. Είναι μια εσωτερική μετατόπιση. Πολλοί εργαζόμενοι που αναγκάζονται να παραμείνουν στο σπίτι λόγω προβλημάτων υγείας βιώνουν ένα σταδιακό “ξήλωμα” της ψυχικής τους ισορροπίας.
Οι πρώτες ημέρες μπορεί να μοιάζουν με άδεια, ίσως και με ανακούφιση, ειδικά αν η δουλειά είναι πιεστική. Σύντομα όμως, η σιωπή γίνεται πιο βαριά από τον θόρυβο του γραφείου. Το κινητό χτυπάει λιγότερο. Οι επαφές με συναδέλφους αραιώνουν. Κι έπειτα έρχεται η αμφιβολία: “Θα μπορέσω να ξαναδουλέψω;”, “Μήπως δεν είμαι πια χρήσιμος;”
Η απουσία οδηγεί σε απομόνωση και η απομόνωση ενισχύει συναισθήματα ανασφάλειας, άγχους ή και κατάθλιψης. Η αυτοεικόνα τσαλακώνεται. Ειδικά σε κοινωνίες όπου η εργασία ταυτίζεται με την αξία, την ευθύνη και την “παραγωγικότητα”, ο εργαζόμενος νιώθει πως χάνει την ταυτότητά του.
Η οικονομική πίεση
Στην Ελλάδα, η νομοθεσία προβλέπει κάποιες μορφές στήριξης, αλλά ως έναν βαθμό. Ο ΕΦΚΑ παρέχει επίδομα ασθενείας, το οποίο όμως δεν καλύπτει πλήρως τον μισθό. Ο εργοδότης οφείλει να πληρώσει μέρος του εισοδήματος τις πρώτες ημέρες, όμως για μεγαλύτερης διάρκειας απουσίες απαιτείται γνωμάτευση, επιτροπές, χαρτιά, αναμονή.
Και στο μεταξύ οι λογαριασμοί έρχονται κανονικά, το φαρμακείο δεν κάνει εκπτώσεις, ο γιατρός, οι μετακινήσεις για εξετάσεις, οι θεραπείες, η ψυχολογική υποστήριξη.. όλα έχουν κόστος. Αν μάλιστα μιλάμε για ελεύθερο επαγγελματία ή έναν εργαζόμενο ο οποίος ανήκει σε πιο ευάλωτες κατηγορίες, η ασθένεια μπορεί να ισοδυναμεί με οικονομική κατάρρευση.
Δεν είναι σπάνιο, άνθρωποι με χρόνια προβλήματα υγείας να βρίσκονται στα όρια της φτώχειας, όχι γιατί δεν θέλουν να εργαστούν, αλλά επειδή το σύστημα δεν μπορεί να τους στηρίξει επαρκώς.
Επιστροφή = Πρόκληση
Ακόμα κι όταν η υγεία αρχίζει να αποκαθίσταται, η επιστροφή στη δουλειά δεν είναι απλή υπόθεση. Η αυτοπεποίθηση έχει κλονιστεί. Ο φόβος της υποτροπής παραμένει. Οι σχέσεις στον εργασιακό χώρο μπορεί να έχουν αλλάξει. Και κάποιες φορές, ο ίδιος ο εργαζόμενος νιώθει “ξένος” σε ένα περιβάλλον που κάποτε του ήταν οικείο.
Για αυτό και είναι σημαντικό οι επιχειρήσεις να αναπτύξουν πολιτικές σταδιακής επανένταξης και υποστήριξης, και το κράτος να προβλέπει προγράμματα επαγγελματικής επανακατάρτισης ή μερικής απασχόλησης για όσους δεν μπορούν να επιστρέψουν άμεσα ή πλήρως.
Η αξία σου
Η ζωή ενός ασθενή δεν είναι λιγότερο ζωή, είναι απλώς μια υπενθύμιση πως η ανθρώπινη αξία δεν εξαντλείται στην παραγωγικότητα του ατόμου. Χρειάζεται ένα νέο βλέμμα, πιο βαθύ, που να βλέπει τον εργαζόμενο όχι μόνο ως μονάδα απόδοσης, αλλά ως άνθρωπο με ανάγκες, αγωνίες και δικαίωμα στην αξιοπρέπεια.
Η ασθένεια δεν πρέπει να οδηγεί στην αφάνεια, αντιθέτως, πρέπει να ενεργοποιεί την αλληλεγγύη (τόσο τη θεσμική όσο και την ανθρώπινη).
Γιατί, τελικά, ο καθένας μας μπορεί κάποια στιγμή να βρεθεί εκτός πλάνου.
*Φωτεινή Δασακλή: Εκπαίδευση, Ανθρώπινο Δυναμικό, Πολιτικές Απασχόλησης
