Το Κιάτο το 1925 ήταν μία κωμόπολη χωρίς πολλές ευκαιρίες για σπουδές. Οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με την καλλιέργεια της σταφίδας, από την οποία ωστόσο, τα εισοδήματά τους ήταν επισφαλή και λιγοστά. Μάλιστα εκείνη τη χρονιά ιδρύθηκε και Αυτόνομος Σταφιδικός Οργανισμός (ΑΣΟ) σε μία προσπάθεια να διασφαλιστεί κατά το μάλλον το εισόδημα των αγροτών.
Σ’ αυτό το περιβάλλον, εκείνη τη χρονιά, πριν από 95 χρόνια, γεννήθηκε ο Νικόλαος Ματσανιώτης.
Η κλίση του στα γράμματα και το ανήσυχο πνεύμα του τον οδήγησαν στην Αθήνα. Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και αναγορεύτηκε αριστούχος διδάκτορας της Παιδιατρικής το 1955. Το διάστημα 1955-1958 συμπλήρωσε τις σπουδές του στις ΗΠΑ.
Επέστρεψε στην Ελλάδα και το 1964 έγινε υφηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1966 ανέλαβε τη διεύθυνση της Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1993.
Παράλληλα το 1968 εξελέγη τακτικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου δίδαξε μέχρι το 1993. Εκτός από την εκπαίδευση χιλιάδων φοιτητών και χιλίων σχεδόν ειδικευόμενων παιδιάτρων, πρωτοστάτησε με τους συνεργάτες του στη διάδοση του μητρικού θηλασμού, στα θέματα της σωστής διατροφής, στην πρόληψη των ατυχημάτων, στον καθολικό εμβολιασμό των παιδιών της χώρας μας, στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και στην πρόληψη του AIDS.
Το ερευνητικό του έργο εστιάστηκε στην παιδική φυματίωση, τα λοιμώδη νοσήματα, την ανοσολογία και την κοινωνική παιδιατρική.
Όπως ανέφερε ο ίδιος, χρόνια αργότερα, σε μία συνέντευξή του στην εφημερίδα «Τα Νέα», οι φυματιώδεις νόσοι τον σημάδεψαν από τα μαθητικά του χρόνια, όταν, όπως εξηγεί:
«Ήμασταν δώδεκα χρονών κι ο Αργύρης καθόταν στο τέρµα της οδού Σπετσών. Κάθε πρωί κατεβαίναµε µαζί µε τον Αργύρη στο σχολείο, καθόµασταν µάλιστα στο ίδιο θρανίο. Προς το µέσον της χρονιάς, ο Αργύρης δεν φάνηκε στο σχολείο για δύο µέρες. Την τρίτη µέρα πήγα στο σπίτι του, βγήκε η µητέρα του στο παράθυρο και µου είπε πως ο Αργύρης είναι άρρωστος. Ο Αργύρης δεν ξαναγύρισε ποτέ στο σχολείο, είχε πάθει φυµατιώδη µηνιγγίτιδα. Το αναπολώ µε µεγάλη συγκίνηση το γεγονός αυτό, γιατί ως παιδίατρος ασχολήθηκα ιδιαίτερα µε την παιδική φυµατιώδη µηνιγγίτιδα. Οταν πια µπορούσαµε να κάνουµε καλά, σε τεράστιο ποσοστό, περίπου 95%, τα παιδιά που έπασχαν από φυµατιώδη µηνιγγίτιδα. Και µε παγώνει το γεγονός ότι δεκαπέντε χρόνια πριν, χάθηκε από την αρρώστια αυτή ένας αγαπηµένος συµµαθητής».
Ο Νικόλαος Ματσανιώτης ως παιδίατρος ευλογήθηκε να θεραπεύσει χιλιάδες παιδιά από μηνιγγίτιδα, φυματίωση και άλλες νόσους. Διετέλεσε πρόεδρος του Ανωτάτου Υγειονομικού Συμβουλίου του κράτους (1973-1979), πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών (1976-1977), πρόεδρος του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού, διευθυντής του Πανεπιστημιακού Ερευνητικού Ινστιτούτου Μελέτης και Αντιμετώπισης Γενετικών και Κακοήθων Νοσημάτων της Παιδικής Ηλικίας.
Ως πρόεδρος ή μέλος είχε συμμετάσχει σε μεγάλο αριθμό επιτροπών στο χώρο της Παιδείας και της Δημόσιας Υγείας (Εθνική Επιτροπή AIDS, Εθνική Επιτροπή για τον μητρικό θηλασμό, κ.ά.). Ήταν επίτιμος διδάκτωρ της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, επίτιμο μέλος της Αμερικανικής Παιδιατρικής Εταιρείας και της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής, αντεπιστέλλον μέλος της Γαλλικής Παιδιατρικής Εταιρείας, καθώς και επίτιμο ή τακτικό μέλος άλλων επιστημονικών εταιρειών.
Το 1984 εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην έδρα Ιατρικές Επιστήμες (Κλινική Ιατρική).
Διετέλεσε πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών το 1997 και γενικός γραμματέας από το 1998 έως το θάνατό του, εκλεγείς για τρεις συνεχείς θητείες. Από τη θέση αυτή εργάστηκε με πρωτοφανή ζήλο για την καταγραφή και διατήρηση του Λαϊκού Πολιτισμού. Υπό την εποπτεία του ψηφιοποιήθηκε το Αρχείο Χειρογράφων του Κέντρου, αποδελτιωμένο χειρόγραφο υλικό, φωτογραφίες και ηχητικές καταγραφές μουσικού υλικού και οι τόμοι της «Επετηρίδας του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας» επιστημονικού περιοδικού του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών. Υπολογίζεται ότι τα τεκμήρια που ψηφιοποιήθηκαν ξεπερνούν το ένα εκατομμύριο.
Σε ένδειξη τιμής για το πολυσχιδές έργο του απονεμήθηκε η τιμητική διάκριση του Ανώτερου Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος.
Κράµα καλοσύνης και αυστηρότητας ο ίδιος, θα πρέπει η αγάπη του για τις τέχνες, τη λογοτεχνία, τη ζωγραφική, τη µουσική, να βάθυνε ακόµη περισσότερο την έµφυτη εντολή της προσφοράς του προς τους άλλους.
Η γενέτειρά του, το Κιάτο, τον τίμησε πολλαπλώς και σήμερα στην πλατεία Ελευθερίας δεσπόζει μπρούτζινο άγαλμα άνω των δύο μέτρων έργο του γλύπτη Σακελλάρη Κουτούζη.
Ο Νικόλαος Ματσανιώτης πέθανε σαν σήμερα, 6 Μαΐου 2010 αφήνοντας ένα δυσαναπλήρωτο κενό στην ιατρική επιστήμη, στα γράμματα, στις τέχνες, στο λαϊκό πολιτισμό.
Έρευνα-επιμέλεια-κείμενο: Γιώτα Χρ. Αθανασούλη.
Πηγή: gnomipoliton.com.
