Το Μετόχι του Παναγίου Τάφου στην Πλάκα αποτελεί ένα από τα παλαιότερα και σημαντικότερα μετόχια του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων στην Ελλάδα. Βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, στην περιοχή της Πλάκας, γνωστός και ως Ιερός Ναός Αγίων Αναργύρων, έχει πλούσια ιστορία που συνδέεται με την πνευματική παράδοση της Αθήνας και τη σχέση της με τους Αγίους Τόπους.
Η ίδρυση του μετοχίου χρονολογείται το 1651, όταν ο ιερέας Δημήτριος Κολοκύνθης, από γνωστή αθηναϊκή οικογένεια, ίδρυσε το μοναστήρι. Αρχικά, λειτούργησε ως γυναικείο μοναστήρι και αργότερα μετατράπηκε σε ανδρικό. Το 1687, κατά την πολιορκία της Ακρόπολης από τον Ιταλό ναύαρχο Μοσολίνι, το μοναστήρι εγκαταλείφθηκε. Το 1760, ο Εξαρχος του Παναγίου Τάφου στην Αθήνα, Αρχιμανδρίτης Ιάκωβος, αγόρασε το μοναστήρι και το μετέτρεψε σε μετόχι του Παναγίου Τάφου. Από τότε, οι κελλίες του στέγασαν τον εξάρχοντα μέχρι το 1858, όταν κατασκευάστηκε η έδρα του Εξαρχείου του Παναγίου Τάφου.
Σήμερα, το Μετόχι του Παναγίου Τάφου στην Πλάκα εξακολουθεί να λειτουργεί υπό την αιγίδα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, με σκοπό τη διατήρηση της παράδοσης, την εξυπηρέτηση των πιστών και τη διάδοση του μηνύματος των Αγίων Τόπων.
Η εκκλησία είναι μονόκλιτη βασιλική με νάρθηκα και γυναικωνίτη στον άνω όροφο. Στην οροφή του βόρειου τοίχου υπάρχει καμπαναριό, κατασκευασμένο αργότερα, από λευκό μάρμαρο με έντονα κλασικιστικά στοιχεία. Στους τοίχους του ναού έχουν ενσωματωθεί αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη, ενώ στην αυλή του εκκλησιαστικού συγκροτήματος φυλάσσονται αρχαιολογικά ευρήματα που μαρτυρούν τη μακρά ιστορία του χώρου.
Ένα από τα πιο συγκλονιστικά ιστορικά γεγονότα που συνδέονται με το Μετόχι του Παναγίου Τάφου στην Πλάκα είναι η μεταφορά του Αγίου Φωτός από τα Ιεροσόλυμα στην Αθήνα κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
Από τον 18ο αιώνα, το Μετόχι της Πλάκας έγινε ο επίσημος σταθμός υποδοχής του Αγίου Φωτός από τα Ιεροσόλυμα, το οποίο μεταφερόταν κάθε Μεγάλο Σάββατο με πλοίο στον Πειραιά και κατόπιν με πομπή και ευλάβεια προς το Μετόχι. Το γεγονός αυτό λάμβανε χώρα υπό ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες και συχνά παρουσία Οθωμανικών αρχών, αλλά και πλήθους λαού που περίμενε ευλαβικά να προσκυνήσει.
Το Μετόχι τότε λειτουργούσε ως “Πρεσβεία των Ιεροσολύμων” στην Αθήνα, και η άφιξη του Αγίου Φωτός γινόταν δεκτή με μεγάλη επισημότητα, αποτελώντας σύμβολο ελπίδας και πίστης για τους υπόδουλους Έλληνες. Λέγεται ότι πολλές φορές, η άφιξη του Φωτός έφερνε ιδιαίτερη συγκίνηση στον πληθυσμό και έδινε αίσθημα πνευματικής αντίστασης.
Η παράδοση αυτή διατηρείται μέχρι και σήμερα, και κάθε Μεγάλο Σάββατο το Άγιο Φως φτάνει από τα Ιεροσόλυμα και μεταφέρεται πρώτα στο Μετόχι στην Πλάκα πριν διανεμηθεί σε ναούς σε όλη την Ελλάδα.
Η ψαλμωδία «Αι Γενεαί Πάσαι (Ω γλυκύ μου Έαρ)» παραχωρήθηκε από την ομάδα Serres Voices (@nikfile).
Video – Photos: Michael Miller
