Οι εφημερίδες και γενικά τα μέσα ενημέρωσης, συχνά και συστηματικά, αναφέρονται και στιγματίζουν πράξεις και παραλείψεις δημοσίων υπαλλήλων και γενικά την αναποτελεσματικότητα, τη γραφειοκρατία και τη διαφθορά στη δημόσια διοίκηση. Ζητώ συγγνώμη για τον παραλληλισμό, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση πηγαίνει «γάντι» η παροιμία «ο γάϊδαρος και το σαμάρι». Δηλαδή για τα διαχρονικά προβλήματα και τη δυσλειτουργία στη Δημόσια Διοίκηση, ενώ ευθύνονται κατά κύριο λόγο οι ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ, την πληρώνουν οι δημόσιοι υπάλληλοι, χωρίς αυτό να σημαίνει πως αυτοί δεν έχουν τις δικές τους μεγάλες ευθύνες.
Στα πολλά χρόνια παρατήρησης της Δ.Δ. από τη συμμετοχή μου σε θέσεις ευθύνης, έχω καταλήξει στο βέβαιο και πανθομολογούμενο πλέον συμπέρασμα πως ο κύριος στόχος κάθε κυβέρνησης και κάθε αιρετής αρχής είναι η ΕΠΑΝΕΚΛΟΓΗ. Για την επίτευξη αυτού του ‘’ευγενούς στόχου’’ χρησιμοποιούνται κατά την πάγια πολιτική αντίληψη το δημόσιο ταμείο και η δημόσια διοίκηση, συχνά ή κατά κανόνα, με τρόπους που δεν εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον.
Ο έλεγχος της δημόσιας διοίκησης επιτυγχάνεται με διορισμούς υπαλλήλων, παρεμβάσεις στην εξέλιξή τους, απουσία αξιολόγησης και ορισμού διευθυντών και γενικών διευθυντών (ορίζονται αναπληρωτές), ατιμωρησία για πειθαρχικά παραπτώματα, ευνοιοκρατία και πολλά άλλα. Καταστάσεις, δηλαδή, που λειτουργούν διαλυτικά στην οργάνωση, την αποδοτικότητα και την επίτευξη στόχων.
Η καθημερινότητα στον στενό και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα (υπουργεία, αυτοδιοίκηση, οργανισμοί κλπ) κατευθύνεται, δυστυχώς, από τις πολλές εκατοντάδες (αν γράψω κάποιες χιλιάδες δεν είναι υπερβολή) καλά αμειβόμενων ΕΙΔΙΚΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΤΩΝ και ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ, σύνηθες έργο των οποίων είναι η επανεκλογή της εκάστοτε κυβέρνησης, του υπουργού, του αυτοδιοικητικού στελέχους και φυσικά η διατήρηση της θέσης τους. Προφανώς, γίνεται κατανοητή η διαλυτική παρέμβασή τους στο έργο της δημόσιας διοίκησης.
Ως προς τις ΠΡΟΣΛΗΨΕΙΣ στο δημόσιο υπάρχει ο Νόμος του αείμνηστου Πεπονή (Ν. 2190/94) για διορισμούς με διαγωνισμό μέσω ΑΣΕΠ, που κατοχυρώθηκε και συνταγματικά (τροποποίηση του 2001). Αλήθεια, πόσους τρόπους μηχανεύθηκαν από τότε, αλλεπάλληλες κυβερνήσεις, ώστε η πλειοψηφία ίσως των υπαλλήλων στο ευρύτερο δημόσιο σήμερα, να έχει προσληφθεί με ρουσφέτια και εκτός ΑΣΕΠ; Και το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα ρουσφετολογικών προσλήψεων αποτελεί η Βουλή και το υπαλληλικό προσωπικό της.
Η ανύπαρκτη ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ και η συνακόλουθη αναξιοκρατία στο στενό και το ευρύτερο δημόσιο επιβάλλονται στα πλαίσια της ακραίας πολιτικής αντιπαράθεσης και των κομματικών επιδιώξεων. Νόμοι για την αξιολόγηση ΥΠΑΡΧΟΥΝ, αλλά ΔΕΝ εφαρμόζονται, γιατί κυβερνήσεις, κόμματα και συνδικάτα δεν επιθυμούν ή παρεμποδίζουν την ουσιαστική αξιολόγηση και την αξιοκρατία στο Δημόσιο. Και τούτο, γιατί αυτά δε συμβιβάζονται με τη ρουσφετολογία, την κομματική ή συνδικαλιστική ιδιοτέλεια και τη διαιώνιση της εξουσίας.
Συμπερασματικά, η πιο μεγάλη, η πιο σπουδαία και η πιο αναγκαία ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ θα είναι αυτή του ευρύτερου δημόσιου τομέα, με αξιολόγηση και αξιοκρατία παντού. Πρέπει να έχουμε συνείδηση πως χωρίς οργανωμένο και ισχυρό δημόσιο δεν μπορεί να υπάρξει ούτε εκσυγχρονισμός του κράτους, ούτε ανάπτυξη και πρόοδος και προφανώς ούτε στερέωση και ενδυνάμωση των δημοκρατικών θεσμών.
Υπάρχει σήμερα το αναγκαίο θεσμικό πλαίσιο για την αξιολόγηση και την αξιοκρατία στο δημόσιο. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΒΟΥΛΗΣΗ και πολιτική συνεννόηση απαιτούνται, για να κυριαρχήσουν τα αυτονόητα. Κι αυτά φαίνεται πως δεν υπάρχουν, γιατί δεν προτάσσεται το πατριωτικό και το Δημοκρατικό καθήκον.
Παναγιώτης Ε. Νίκας
