Στα Ταμπούρια, στο ύψωμα στο Μανιάκι τελέστηκε σήμερα επιμνημόσυνη δέηση για τους άνδρες της Πελοποννήσου, που χάθηκαν εκεί πριν διακόσια ακριβώς χρόνια. Ήταν η ίδια μέρα του Μαϊου το 1825 όπου επτακόσιοι περίπου αγωνιστές υπό τον Παπαφλέσσα, αντιστάθηκαν στις πολλαπλάσιες συντεταγμένες δυνάμεις του τουρκο/ αιγύπτιου εισβολέα Ιμπραήμ πασά και χάθηκαν σχεδόν όλοι.
Γράφει ο Αντώνης Ξυπολιάς
Αγωνίστηκαν και έδωσαν την ζωή τους για την Ελευθερία, την Ανεξαρτησία, την Αξιοπρέπεια των παιδιών τους, των απογόνων τους. Σε εκείνη την ιστορική μάχη έπεσαν και πολλοί από την Αργολίδα. Είχε προηγηθεί η έκτακτη διαταγή στράτευσης του Εκτελεστικού 6551/20 Απρ. 1825 με βάση την οποία το Επαρχείο Ναυπλίου με την 331/27 Απρ.1825 διέταξε, τους δημογέροντες των χωριών ‘’νὰ ἐξαποστείλωσι άμεσα τοὺς κάτωθι 226 στρατιώτας’’: 30 από Λυγουριό,4 από Αδάμι,12 από την Δαλαμανάρα, 8 από Πυργέλα, 8 από Πασιά, 6 από Πρίφτανη, 12 από Χώνικα, 3 από Μπούτι, 12 από Ανυφί, 8 από Λάλουκα, 8 από Κούτζι, 6 από Κοφίνι, 5 από Κατζίγκρι, 4 από Παναρίτη, 4 από Πουλακίδα, 4 από Δενδρά, 2 από Μάνεσι, 36 από Δραπανοχώρια, 12 από Μπούγα, 20 από Τουρνίκι, 7 από Σαμπάριζα, 7 από Κιβέρι
Αρχικά το Επαρχείο Ναυπλίου προσκάλεσε και άνδρες από τα χωριά Μέρμπακα, Άρεια, Κουρτάκι, Γκέρμπεσι, Σερεμέτη, τα οποία όμως διοικητικά ανήκαν στην επαρχία του Αργους από τα χρόνια της σκλαβιάς και η πρόσκληση ακυρώθηκε. Για να καλυφθεί η αρχική διαταγή στρατολόγησης 300 ανδρών, δεσμεύτηκε ο αρχηγός των αρμάτων της επαρχίας Κωσταντίνος Κακάνης να συμπληρώσει με τον ίδιο αριθμό από το Άργος.
Την 9η Μαϊου’’286 ἄνδρες, τρεῖς σημαιοφόροι και ένας γραμματέας αναχώρησαν από το Άργος προς τον φλεγόμενο Μεσσηνιακό κόλπο, υπό την ηγεσία του Κωνσταντίνου Κακάνη, του χιλίαρχου Δημήτρη Λιάτα και του υποχιλίαρχου Ανδριανού Νέζου.
Τα έξοδα των 226 κάλυψαν προκαταβολικά και αναλογικά οι δημογέροντες των χωριών τους. Τα έξοδα των ανδρών του Άργους ανέλαβε προσωπικά ο Κακάνης.
Στα Γενικά αρχεία του Κράτους σώζονται δεκάδες τεκμήρια, διαταγές, αποφάσεις, σχέδια δράσης, κείμενα συχνά σβησμένα και ξαναγραμμένα στο ίδιο χαρτί, κάτω από την βία του χρόνου και την αγωνία των στιγμών που καταγράφουν αυθεντικά λεπτομέρειες από τις κρίσιμες εκείνες ώρες, υπό την απειλή του εχθρού που πλησίαζε.
Πηγές πληροφόρησης για πρόσθετες εχθρικές ενισχύσεις από ξηρά και θάλασσα, έφταναν στο Εκτελεστικό, ταυτόχρονα με μηνύματα για εγκατέλειψη ρουμελιώτικων στρατευμάτων από τον Μεσσηνιακό κόλπο.
Και τις ίδιες ώρες οι εμφύλιες αντιπαλότητες, που είχαν διχάσει στρατιωτικούς και είχαν δηλητηριάσει κοινωνίες των πολιτών, προκαλούσαν με αντενέργειες εμπόδια στην στράτευση οπλιτών.
Υπό τις επικρατούσες συνθήκες, ο Παπαφλέσσας έγραφε στο Εκτελεστικό να του στείλει άμεσα την συντεταγμένη δύναμη της επαρχίας Ναυπλίου:΄΄έγώ έγραψα τοσάκις να μοῦ προφθάσετε τον Κακάνην τον όποίον έμελλον να μεταχειρισθῶ ως έκτελεστικήν δύναμιν, αλλά μέχρι τούδε με απορίαν παρατηρῶ ότι δεν φαίνεται. Τι θέλετε να σας κάμη ένας μόνον άνθρωπος, θαύματα; Δεν γίνονται σήμερον…’’
Την 18 Μαϊου μετα την Γενική αμνηστία, διατάχθηκε νέα στρατολογία υπό την νέα ηγεσία των Θ. Κολοκοτρώνη – Π. Μαυρομιχάλη. Στις διαταγές 7608 [Περ. Γ ] /18 Μαϊου 1825 του Εκτελεστικού και 6827 [παργ.ε’] του Υπουργείου Πολέμου αναφέρεται ρητά: ΄΄Από την στρατολογία εξαιρούνται μόνο οι στρατιώτες της επαρχίας Ναυπλίου’’.
Και ήταν φυσικό αφού εκείνες τις ώρες οι στρατιώτες των χωριών της επαρχίας Ναυπλίου ανηφόριζαν τα ‘’Χίλια Χωριά’’ Μεσσηνίας, με κατεύθυνση το Μανιάκι. Άνδρες της επαρχίας Ναυπλίου θυσιάστηκαν λίγες ώρες μετά στο πεδίο της μάχης, μαζί με τον Παπαφλέσσα και τους άλλους αγωνιστές.
Με βάση τα τεκμήρια των Αρχείων δεκατρείς ήταν από το Λυγουριό.
Την 6 Ιουνίου 1825 στον ναό του Αγίου Γεωργίου Ναυπλίου έγινε μνημόσυνο στην μνήμη των Παπαφλέσσα, Κωνσταντίνου Κακάνη, Αδριανού Νέζου, Δημήτρη Λιάτα και των άλλων πεσόντων στο Μανιάκι.
Ύστερα, στα χρόνια που ακολούθησαν αυτή η συντεταγμένη παρουσία και η θυσία των ανδρών της επαρχίας Ναυπλίου ξεχάστηκε.
Η Ναυμαχία στον Καφηρέα
Την ίδια ημέρα 20 Μαϊου 1825 της μάχης στο Μανιάκι, έγινε και η ναυμαχία του Καφηρέα, στο Κάβο ντόρο της Εύβοιας.
Ο τουρκο /αιγυπτιακός στόλος με 65 σύγχρονα πολεμικά και φορτηγά πλοία και μετέφερε ‘’έξη χιλιάδες στρατιώτες, εφόδια, όπλα με σκοπό να αποβιβαστεί στα νησιά των Σπετσών και της Ύδρας‘’.
Ο διάπλους του εχθρικού στόλου ήταν υπό την παρακολούθηση 20 παροπλισμένων πλοίων, της Β μοίρας του Ελληνικού στόλου.
Στα στενά του Κάβο ντόρο, ανάμεσα στην Εύβοια και την Άνδρο, οι έμπειροι Έλληνες ναυτικοί γνώστες της ιδιαιτερότητας των τοπικών εκεί καιρικών συνθηκών και των αιφνίδιων εναλλαγών της θάλασσας, αντιλήφθηκαν πρόβλημα στην πλοήγηση της εχθρικής ναυαρχίδας λόγω του ξαφνικά απροσδόκητου ανέμου και επιτέθηκαν.
Το σπετσιώτικο πυρπολικό ‘’Σωκράτης’’ μέσα σε καπνούς, κανονιοβολισμούς και πυροβολισμούς με ριψοκίνδυνους ελιγμούς πλησίασε στην εχθρική ναυαρχίδα.
Στο εικοσιδυομελές πλήρωμα του ΄΄Σωκράτης’’ υπηρετούσαν και τα δύο αδέλφια Μιχάλης και Γεώργιος, παιδιά του Ανδριανού Οικονόμου [Οικονομοπουλος] από την Επίδαυρο.
Οι ναυτικοί προσκόλλησαν με ειδικὰ αγκύρια στην ναυαρχίδα το γεμάτο εκρηκτικά και εύφλεκτα υλικὰ “ηφαίστειό τους’’ και ύστερα με την βοηθητική λέμβο απομακρύνθηκαν κωπηλατώντας.
Ὁ Επιδαύριος πυρπολητὴς Μιχάλης Οἰκονομόπουλος, έμεινε τελευταίος και “με τας χείρας του επυρπόλησε την εχθρικήν της πρώτης τάξεως φρεγάταν’’. Η φωτιὰ απὸ τὸ ‘’ἡφαίστειο’’ αμέσως μεταδόθηκε στα πανιὰ του εχθρικού πλοίου και γρήγορα επεκτάθηκε και στα αμπάρια που μετέφεραν πυρομαχικά.
Ἡ ναυαρχίδα τοῦ ἐχθρικοῦ στόλου [Χαζέν Γεμισίν] των 62 κανονιών ανατινάχθηκε και μαζί το σύνολο σχεδόν του πληρώματος και τους 890 στρατιώτες, τα εφόδιο και τα πολεμοφόδια που μετέφερε. Μαζί ανατινάχτηκε και ο Επιδαύριος πυρπολητής Μιχάλης Οικονομόπουλος. Κάηκε στην προσπάθεια του να επιτύχει η αποστολή ΄’και έγινεν αίτιος νίκης λαμπρής εις την Πατρίδα’’. Ήταν ο μοναδικός νεκρός του σπετσιώτικου πυρπολικού και ένας από τους τρείς στην ναυμαχία.
Την 24 Μαϊου 1825 έγγραφα του Εκτελεστικού ενημέρωναν τις ηγεσίες των όπλων και σχετικό έγγραφο προς τον Κολοκοτρώνη μετέδιδε ΄΄την χαροποιάν είδησιν του κατά την θάλασσαν θριάμβου του ελληνικού στόλου… ο εχθρικός στόλος δεν υπάρχει προς το παρόν‘’.
Την ίδια ημέρα στον ναό του Αγίου Γεωργίου Ναυπλίου έγινε δοξολογία για την ηρωική προσφορά των ανδρών της Β μοίρας του ελληνικού στόλου και απο τα φρούρια της πόλης ρίχτηκαν αναλογικά 21 κανονιοβολισμοί.
Σε αυτούς τους αγνούς πατριώτες που θυσιάστηκαν στο Μανιάκι και στον Καφηρέα την ίδια ημέρα του Μαϊου του 1825, πριν διακόσια χρόνια – πολλοί από τους οποίους ήταν από τα χωριά της επαρχίας Ναυπλίου – είναι αφιερωμένες αυτές οι λίγες λέξεις σαν ‘’άνθη ευλάβειας’’ στην Μνήμη τους.
Προς Τιμή τους, παρευρέθηκαν στην σημερινή επιμνημόσυνη δέηση στο Μανιάκι κάτοικοι και του Λυγουριού.
Αντώνης Ξυπολιάς
ΠΗΓΕΣ:
Για την μάχη στο Μανιάκι:
*ΓΑΚ Αρχείο Εκτελεστικού [Περιόδου Αγώνος] –Φάκελοι 22,26,59,60,82,83,84,85,86,87,89,90 ,91,92,93,125,167
*ΓΑΚ Αρχειο Γραμματείας Υπ.Εσωτερικών[Περιόδου Αγώνα] Φάκελοι 35 , 57, 61, 63, 64, 66, 67, 68, 70, 72, 77, 78, 83 , 85, 86.
*ΓΑΚ Αρχείο Μινιστερίου Γραμ. Υπ. Πολέμου [Περιόδου Αγώνος] Φάκελοι 5, 13, 14, 36, 53, 75, 77, 80, 84, 86, 87, 98, 101, 102, 109, 118, 146, 164, 165
*ΓΑΚ Συλλογη Γιάννη Βλαχογιάννη Α Καταλογος -Αρχείο Αγώνος 01, Εκτελεστικό, Φάκελοι 8, 9, 10, 11
*ΓΑΚ, Συλλογή Γιαννη Βλαχογιάννη Α Κατάλογος – [Αρχείο Αγώνος 01, Πολέμου] Φάκελοι 26, 27, 28, 57, 77
*ΓΑΚ Συλλογή Γιάννη Βλαχογιάννη Α Κατάλογος – Α ρχείο Αγώνος – Φ 57 Εσωτερικών
*ΓΑΚ Ιστορικά Αρχεία Γιαννη Βλαχογιάννη Β. Κατάλογος χειρογρ. Φάκελος 90.
*ΓΑΚ Μινιστέριο / Γ ραμματεια Υπ. Οικονομίας [Περιόδου Αγώνος] Φάκελοι 26, 44.
*ΓΑΚ Μινιστέριο / Γραμματεια Υπ.Οικονομίας [Περιόδου περιοδου Ι. Καποδιστρια] – Φάκελοι 2, 24
*ΓΑΚ Γενική Γραμματεία Περιόδου Καποδίστρια Φάκελοι 25, 116, 117, 213
*ΓΑΚ Γραμματείας Υπουργείο Αστυνομίας [ 1822-1826], Φάκελοι 23, 24
*ΓΑΚ, Μικροί Κλάδοι αρχείο Αγώνος και Καποδιστρίου Φάκελος 1 Βουλευτικό.
*ΓΑΚ Κατάλογος Α Βλαχογιαννη Φ Αστυνομίας [Περιόδου Αγώνος] Φάκελος 75
*ΓΑΚ Ανακτορικών περιόδου Όθωνος Φάκελος 48
*ΓΑΚ Αρχείο Γιάννη Βλαχογιάννη Ιδιωτικαί Συλλογαί, Συλ.Ρήγα Παλαμήδη, Φ 266
*Τμημα Αγωνιστών Εθνικής Βιβλιοθήκης Φάκελος 70 Δημητριου Καλούδη και Φάκελος Κυριάκου Δημητρίου Λιάτα
Για την ναυμαχία στον Καφηρέα:
*ΓΑΚ Συλλογή Γιάννη Βλαχογιάννη, Α Καταλογος [Αρχείο Αγώνος 01] Ναυτικών Μινιστερίου Φάκελος 44
*ΓΑΚ Συλλογή Γιάννη Βλαχογιάννη, Α Καταλογος [Αρχείο Αγώνος 01] Εκτελεστικό Φάκελοι 9, 11
*ΓΑΚ Αρχείο Εκτελεστικού [Περιόδου Αγώνος] – Φάκελοι 1, 44, 83, 86, 87, 90, 91, 92
*ΓΑΚ Αρχείο Μινιστερίου Γραμ. Υπουργειον Ναυτικών [Περιόδου Αγώνος] Φάκελοι 16, 19, 20, 21, 22, 28
*ΓΑΚ Αρχείο Μινιστερίου Γραμ.Υπουργειον Οικονομίας [περιοδου Ι. Καποδιστρια] Φάκελος 19
*ΓΑΚ Ιστορικα Αρχεια Γιάννη Βλαχογιάννη Β Καταλογος Χειρογραφων Φάκελος 57 , Ημερολόγιο Σαχίνη
*ΓΑΚ Αρχείο Μινιστερίου Γραμ.Υπουργειον Πολέμου [Περιόδου Αγώνος]Φ άκελοι 28, 85, 86, 87
*ΓΑΚ Αρχείο Μινιστερίου Γραμ.Υπουργειον Οικονομίας [Περιόδου Ι. Καποδίστριας] Φάκελοι 19, 24
*ΓΑΚ Συλλογή Γιάννη Βλαχογιάννη, Α Καταλογος [Αρχείο Αγώνος 01] Πολέμου Φάκελος 26
*ΓΑΚ Γενικης Γραμματειας περιόδου Ι. Καποδίστρια [1828-1833] Φάκελος 170
