Η ανακύκλωση είναι μια κρίσιμη διαδικασία για την προστασία του περιβάλλοντος, και στην Πελοπόννησο γίνονται συνεχείς προσπάθειες για τη βελτίωση της διαχείρισης απορριμμάτων. Στη συνέντευξή του στον «Αναγνώστη Πελοποννήσου», ο Νίκος Αγγελόπουλος, Διευθυντής του ΦΟΔΣΑ Πελοποννήσου, αναλύει τις στρατηγικές για την αύξηση της ανακύκλωσης στην περιοχή και τονίζει τη σημασία της εκπαίδευσης των νέων μέσω μαθητικών διαγωνισμών και καινοτόμων προγραμμάτων.
Αν κάνει κανείς μια βόλτα στους δρόμους του Άργους, του Ναυπλίου, του Λυγουριού, της Αρχαίας Επιδαύρου, του Κρανιδίου και της Ερμιόνης, θα διαπιστώσει ότι η έννοια της ανακύκλωσης ακόμα παλεύει να βρει τη θέση της στην καθημερινότητά μας. Κάδοι μπλε, πράσινοι και καφέ, όπου υπάρχουν, στέκουν συχνά άδειοι, ή —ακόμη χειρότερα— μπερδεμένοι. Ταυτόχρονα όμως, μέσα στις σχολικές αυλές, κάτι διαφορετικό φαίνεται να συμβαίνει. Μαθητές οργανώνουν εκδηλώσεις, συλλέγουν υλικά, γράφουν εργασίες για το περιβάλλον και συζητούν για την κυκλική οικονομία με ενθουσιασμό.
Διαβάστε αναλυτικά πώς σχεδιάζεται το μέλλον της ανακύκλωσης στην Πελοπόννησο και ποιοι είναι οι στόχοι για το 2030.
Η συνέντευξη
Ακολουθεί η συνέντευξη του Διευθυντή του ΦΟΔΣΑ Πελοποννήσου Νίκου Αγγελόπουλου, στον Άκη Γκάτζιο, που δεν ανακυκλώνει κλισέ, αλλά φωτίζει το τι πραγματικά συμβαίνει πίσω από τις καμπάνιες, τις εγκαταστάσεις και τις καθημερινές προσπάθειες ανθρώπων που πιστεύουν σε ένα καθαρότερο μέλλον.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ο Φο.Δ.Σ.Α επένδυσε σε έναν μαθητικό διαγωνισμό για την ανακύκλωση. Πόσο αποτελεσματικό είναι ένα τέτοιο εργαλείο ευαισθητοποίησης όταν η εικόνα στους δρόμους δείχνει ακόμα χαμηλά ποσοστά συμμετοχής;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η επένδυση του Φο.Δ.Σ.Α Πελοποννήσου στον εκπαιδευτικό μαθητικό διαγωνισμό ανακύκλωσης για 2η συνεχόμενη χρονιά σε συνεργασία με την εταιρεία ΤΕΧΑΝ αποτελεί μια ουσιαστική πρωτοβουλία και αποφέρει αξιοσημείωτα αποτελέσματα στην ευαισθητοποίηση της νέας γενιάς. Οφείλουμε βέβαια να πούμε ότι τα αποτελέσματα του θα φανούν σε βάθος χρόνου, διότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που συνεργούν σε αυτό. Τα χαμηλά ποσοστά συμμετοχής οφείλονται ότι γενικότερα δεν έχει καλλιεργηθεί η περιβαλλοντική συνείδηση στους ενήλικες, υπάρχει ελλιπής ενημέρωση και κινήτρων π.χ. δεν υπάρχουν κυρώσεις ή επιδοτήσεις για αύξηση ανακύκλωσης κλπ. Ο διαγωνισμός δεν αποσκοπεί να λύσει μόνος του το πρόβλημα, αλλά να συνδυαστεί με άλλες πρωτοβουλίες. Είναι ο βασικός κρίκος μιας ευρύτερης στρατηγικής που αγγίζει υποδομές, κίνητρα και θέλει συνεχόμενη ενημέρωση. Επενδύοντας στους νέους κατασκευάζουμε τα θεμέλια για μια πιο βιώσιμη Πελοπόννησο, και ας μη ξεχνάμε ότι η αλλαγή στην συμπεριφορά όλων απαιτεί χρόνο και ολιστική προσέγγιση.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Πέρα από την προβολή και τις βραβεύσεις, υπάρχει πραγματική συνέχεια αυτής της προσπάθειας μέσα στα σχολεία ή πρόκειται για πυροτεχνήματα επικοινωνίας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: O διαγωνισμός αποτελεί μια από τις πολλές δράσεις που υλοποιούμε με επίκεντρο την σχολική κοινότητα. Υπάρχει πραγματική συνέχεια αυτής της προσπάθειας μέσα στα σχολεία, μέσα από ένα καινοτόμο πρόγραμμα εκπαίδευσης με επιτόπιες επισκέψεις για την διάδοση της ανακύκλωσης, και το πρόγραμμα επιτόπιων επισκέψεων των σχολικών μονάδων στις Μονάδες Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΜΕΑ) Αρκαδίας και Λακωνίας, όπου ανά εβδομάδα βρίσκονταν στους χώρους αυτούς και ενημερώνονταν πλήρως για όλη τη διαδικασία διαχείρισης και ανακύκλωσης των απορριμμάτων. Πολλά σχολεία ήρθαν σε επαφή με τον Φορέα μας ζητώντας να λάβουν μέρος σε αυτή την καμπάνια ενημέρωσης με όλους τους μαθητές τους, κι όχι απλά μια σχολική τάξη. Επίσης ζήτησαν την εγκατάσταση κάδων ανακύκλωσης μέσα στις σχολικές μονάδες, και άλλες δράσεις ανακύκλωσης.
Άρα σίγουρα μπορούμε να πούμε ότι όντως υπάρχει πραγματική συνέχεια της προσπάθειας αυτής μέσα στα σχολεία, όπου αυξάνεται μέρα με τη μέρα.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Τα Πολυκέντρα Ανακύκλωσης παρουσιάστηκαν ως καινοτόμος δράση. Υπάρχουν μετρήσιμα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι όντως συνέβαλαν στην αύξηση της ανακύκλωσης στην Πελοπόννησο;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Τα Πολυκέντρα Ανακύκλωσης όντως είναι μια καινοτόμος δράση με ανταποδοτικό κίνητρο που επιστρέφεται στους πολίτες. Τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι διαχειρίζονται μεγάλες ποσότητες ανακυκλώσιμων υλικών στους Δήμους που βρίσκονται εγκατεστημένα. Για το έτος 2024, παρότι αρκετά πολυκέντρα ξεκινήσαν τη λειτουργία τους αργότερα μέσα στο έτος, ανακυκλώθηκαν 4.807 τόννοι μέσω των πολυκέντρων. Αυτά τα πρώτα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν ότι τα πολυκέντρα είναι μια ορθή επένδυση για την Πελοπόννησο, και διασφαλίζουν ότι αυτή η καινοτομία θα φέρει ακόμα μεγαλύτερη οφέλη, όσο περνά ο καιρός.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ο πολίτης βλέπει την ανταποδοτικότητα ή τελικά απλώς «χαρίζει» υλικά για να τα εκμεταλλευτούν ιδιώτες ή οργανισμοί;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο μύθος πως «τα σκουπίδια είναι χρυσός» δεν ισχύει. Η ανακύκλωση έχει σημαντικό οικονομικό κόστος, το οποίο όσο καλύτερα γίνεται ο διαχωρισμός των υλικών και η διαχείριση τους από τους πολίτες, τόσο μειώνεται για τους φορείς διαχείρισης. Η ανταπόδοση λοιπόν προς τους πολίτες έχει το οικονομικό σκέλος, που γίνεται προσπάθεια να είναι όσο το δυνατόν υψηλότερο, αλλά έχει για μας και μια πολύ υψηλότερη αξία, την παροχή στους πολίτες ενός δραστικά καλύτερου περιβάλλοντος, απαλλαγμένου από τις χωματερές και την κακοδιαχείριση του παρελθόντος.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Επενδύετε σε ένα μοντέλο ανακύκλωσης με ανταμοιβή. Αυτό δείχνει αποδοχή πως χωρίς οικονομικό κίνητρο ο πολίτης δεν συμμετέχει; Μήπως έτσι υπονομεύεται η δημιουργία περιβαλλοντικής συνείδησης;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Κι όμως η ανακύκλωση με ανταμοιβή μόνο θετική εξέλιξη έχει που ενισχύει τόσο την συμμετοχή των πολιτών, όσο και την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. Δεν θεωρείται έλλειψη εμπιστοσύνης προς τον κάθε πολίτη, κάθε άλλο θα λέγαμε. Είναι μια σύγχρονη στρατηγική που αναγνωρίζει τις ανάγκες και τα κίνητρα της σημερινής κοινωνίας. Το μοντέλο ανακύκλωσης με ανταμοιβή εκπαιδεύει και ευαισθητοποιεί και δημιουργεί στον πολίτη μια «ρουτίνα» κάνοντας τον συνεπή απέναντι στην ανακύκλωση, διότι μαθαίνει να την ενσωματώνει στην καθημερινότητα του. Η ανταμοιβή δεν θεωρείται δαπάνη, αλλά επένδυση. Κάθε τόνος ανακυκλώσιμου υλικού μειώνει καθημερινά το κόστος διαχείρισης των απορριμμάτων. Ο Φο.Δ.Σ.Α Πελοποννήσου με τέτοιες πρακτικές δείχνει ότι η ανακύκλωση είναι ωφέλιμη για όλους, όχι μόνο για το περιβάλλον, αλλά και για την κοινωνία. Ένα οικονομικό κίνητρο δεν αντικαθιστά την ηθική ευθύνη, αλλά μόνο τη συμπληρώνει. Οι πολίτες λειτουργούν με ανταμοιβή μεν, αλλά στην πορεία αναπτύσσουν πραγματική οικολογική συνείδηση.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Η Πελοπόννησος βρίσκεται ακόμα κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σε ποσοστά ανακύκλωσης. Τι φταίει; Οι πολίτες ή η αδυναμία εφαρμογής πολιτικών σε επίπεδο Περιφέρειας και Δήμων;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η χαμηλότερη συμμετοχή της Πελοποννήσου στην ανακύκλωση σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο δεν έχει να κάνει με το ποιος ευθύνεται, αλλά με μια ευκαιρία βελτίωσης και συνεργασίας με όλους τους φορείς. Ο Φο.Δ.Σ.Α μέσω και του επικείμενου ολιστικού προγράμματος χωριστής συλλογής αποβλήτων που θα εκπονήσει τους επόμενους μήνες, θα ενισχύσει και θα αναπτύξει δίκτυα συλλογής απορριμμάτων, λαμβάνοντας υπόψιν τον εξοπλισμό και τις υποδομές που διαθέτει ο κάθε Δήμος. Παράλληλα και με όλες τις υποδομές ανακύκλωσης (ΜΕΑ – ΣΜΑ – Πολυκέντρα) που ήδη λειτουργούν στην Περιφέρεια Πελοποννήσου θα καταφέρει να γίνει παράδειγμα ανακύκλωσης και να αυξήσει τα ποσοστά της άνω του 70% μέχρι το 2030.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Υπάρχει μελέτη για το αν αυτές οι πρακτικές έχουν διαρκή επίδραση ή αν εγκαταλείπονται όταν σταματήσει η ανταμοιβή;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η εφαρμογή προγραμμάτων ανακύκλωσης με οικονομικά κίνητρα στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, μας έχει δείξει μέχρι σήμερα ότι υπάρχει μεγάλη επιτυχία στην ενθάρρυνση της ανακύκλωσης. Η εξάρτηση από αμειβόμενες πρακτικές σε βάθος χρόνου χωρίς παράλληλες εκπαιδευτικές δράσεις, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της συμμετοχής όταν τα κίνητρα αποσύρονται. Γι’ αυτό πρέπει να ενσωματωθεί η ανακύκλωση στην καθημερινή μας ζωή και για αυτό αγωνιζόμαστε καθημερινά.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Υπάρχουν «λευκές ζώνες» στον χάρτη της Πελοποννήσου, όσον αφορά την ανακύκλωση; Αν ναι, γιατί δεν έχουν καλυφθεί ακόμη;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η Πελοπόννησος έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στην διαχείριση απορριμμάτων, με το Φορέα μας να διαδραματίζει σπουδαίο και καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των σύγχρονων υποδομών και στην εφαρμογή ολοκληρωμένων σχεδίων διαχείρισης απορριμμάτων. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμα περιοχές που αντιμετωπίζουν προκλήσεις στην εφαρμογή συστημάτων ανακύκλωσης. Ο Φο.Δ.Σ.Α εργάζεται για την αποκατάσταση αυτών των περιοχών και την ενίσχυση υποδομών της ανακύκλωσης, με στόχο να μπορέσει να καλύψει το σύνολο των περιοχών της Περιφέρειας. Για παράδειγμα βρίσκεται σε εξέλιξη η αποκατάσταση του ΧΥΤΑ Κιάτου με μόλις ένα έτος ολοκλήρωσης του έργου. Με συνεργασία όλων των φορέων θα επιτευχθούν όλοι οι στόχοι που έχει θέσει ο Φο.Δ.Σ.Α μέχρι το 2030.
