Η Περιφέρεια Πελοποννήσου βρίσκεται μεταξύ των κορυφαίων στην Ελλάδα, όταν πρόκειται για εξαγωγική δραστηριότητα. Σύμφωνα με τη μελέτη «Χαρτογράφηση της εξαγωγικής δραστηριότητας της Ελλάδας ανά περιφέρεια» του ΣΕΒΕ για τα έτη 2020-2024, μόλις τρεις περιφέρειες – η Αττική, η Κεντρική Μακεδονία και η Πελοπόννησος – συγκεντρώνουν το 82% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών.
Το ρεπορτάζ αυτό εξετάζει τα στοιχεία που αναφέρονται στη μελέτη του ΣΕΒΕ για την Πελοπόννησο, αναλύει τα σημεία συμφόρησης, τα δυνατά σημεία και διατυπώνει προτάσεις πολιτικής για ενίσχυση της εξωστρέφειας στην περιοχή στο μέλλον.
Η Πελοπόννησος στις εξαγωγές: Αριθμοί και τάσεις
Το 2024 οι εξαγωγές της Περιφέρειας Πελοποννήσου διαμορφώθηκαν σε περίπου €5,2 δισεκατομμύρια, ελαφρά μειωμένες από το ~€5,40 δισ. του 2023.
Χωρίς να συνυπολογίζονται τα πετρελαιοειδή, οι εξαγωγές της Πελοποννήσου σημείωσαν άνοδο της τάξης του ~15,6% το ίδιο διάστημα.
Από τα €5,2 δισ., περίπου €3,9 δισ. αντιστοιχούν στον κλάδο των πετρελαιοειδών· τα υπόλοιπα €1,3 δισ. προέρχονται από όλους τους υπόλοιπους εξαγωγικούς κλάδους.
Σύγκριση με άλλες περιφέρειες
Η Πελοπόννησος κατατάσσεται τρίτη μεταξύ των 13 περιφερειών της χώρας με βάση την αξία των εξαγωγών της το 2024. Πριν από αυτήν βρίσκονται η Αττική και η Κεντρική Μακεδονία.
Η Αττική είχε εξαγωγές ~€27,1 δισ. το 2024, με μερίδιο άνω του 50% επί των συνολικών ελληνικών εξαγωγών.
Προκλήσεις για την Πελοπόννησο
Η βαριά συμμετοχή των πετρελαιοειδών (περίπου το 75% των εξαγωγών της περιοχής) δημιουργεί ευπάθειες:
- Οι διακυμάνσεις στις διεθνείς τιμές των καυσίμων ή σε ρυθμιστικό πλαίσιο πλήττουν άμεσα τον εξαγωγικό τομέα της Πελοποννήσου.
- Όταν οι τιμές των πετρελαιοειδών πέφτουν, η αξία των εξαγωγών μειώνεται, ακόμα κι αν ο όγκος παραμένει σταθερός ή αυξάνεται.
Πτωτική τάση 2023-2024
Παρά την ανθεκτικότητα σε ορισμένα σημεία, η Πελοπόννησος παρουσίασε ελαφρά πτώση στις εξαγωγές της συνολικά από το 2023 στο 2024.
Περιφερειακές ανισότητες και αδύναμοι κλάδοι
Παρόλο που η Πελοπόννησος είναι ανάμεσα στις κορυφαίες στον χάρτη των εξαγωγών, η συγκέντρωση στα πετρελαιοειδή σημαίνει ότι άλλοι κλάδοι (τρόφιμα, χημικά-πλαστικά, μεταλλικά προϊόντα) έχουν πολύ μικρότερο μερίδιο, με χαμηλότερη προβολή και λιγότερη διεθνή διαφοροποίηση.
Σε αγορές προορισμού εξαγωγών, ορισμένες περιφέρειες βρίσκονται σε πιο ευνοϊκή θέση λόγω εγγύτητας, δικτύων διανομής, υποδομών — η Πελοπόννησος πρέπει να αξιοποιήσει όσο το δυνατόν περισσότερο τη γεωγραφική της θέση. Η μελέτη τονίζει τη σημασία των συγκριτικών πλεονεκτημάτων κάθε περιφέρειας ως βάση σχεδιασμού πολιτικής.
Δυνατά σημεία της Πελοποννήσου
Αν και μείωση υπάρχει στα σύνολα, χωρίς τα πετρελαιοειδή, η αύξηση δείχνει ότι υπάρχει ζωτικότητα και δυνατότητα ανάπτυξης σε άλλους τομείς.
Η συμμετοχή στον «τρίπολο» των κορυφαίων περιφερειών (Αττική, Κεντρική Μακεδονία και Πελοπόννησος) αντιπροσωπεύει αναγνώριση ότι η περιοχή έχει σημαντικό ρόλο στην εξωτερική εμπορική δραστηριότητα της χώρας.
Υπάρχει περιθώριο ενίσχυσης των κλάδων με αυξανόμενη ζήτηση (π.χ. βιολογικά τρόφιμα, μεταποιημένα προϊόντα, αγροτικά προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας) οι οποίοι ήδη συνεισφέρουν στο υπόλοιπο των εξαγωγών εκτός πετρελαιοειδών.
Προτάσεις πολιτικής για αύξηση της εξωστρέφειας στην Πελοπόννησο
- Διαφοροποίηση εξαγώγιμων προϊόντων: Προώθηση κλαδικών δραστηριοτήτων πέρα από τα πετρελαιοειδή: αγροδιατροφικά προϊόντα, μεταποιημένα προϊόντα, οικολογικά / βιολογικά τρόφιμα, καινούργιες τεχνολογίες στην αγροτική παραγωγή.
- Βελτίωση υποδομών μεταφοράς και διαμετακόμισης: Ενίσχυση των οδικών και θαλάσσιων συνδέσεων που συνδέουν τις επιχειρήσεις της Πελοποννήσου με λιμάνια εξαγωγών. Επένδυση σε logistics για μείωση κόστους και χρόνου στη μεταφορά προϊόντων.
- Πολιτικές στήριξης για μικρές & μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ): Επιδότηση εξαγωγικών δραστηριοτήτων, φορολογικά κίνητρα για επενδύσεις στην ποιότητα, πιστοποίηση και τυποποίηση προϊόντων.
- Προώθηση διεθνών αγορών και δικτύωσης: Συμμετοχή σε διεθνείς εκθέσεις, δημιουργία συνεργασιών (clusters), ενίσχυση ψηφιακού marketing και branding με βάση την προέλευση (π.χ. «Πελοποννησιακά προϊόντα»).
- Ανθεκτικότητα σε εξωγενείς κραδασμούς: Δημιουργία στρατηγικών αποθεμάτων / σχεδίων αντιμετώπισης όσων επηρεάζουν τον κλάδο των πετρελαιοειδών, ενίσχυση της ενεργειακής επάρκειας και εναλλακτικών λύσεων ενέργειας, μείωση εξάρτησης.
Η Πελοπόννησος έχει ξεκάθαρα θέση-κλειδί στον εθνικό εξαγωγικό χάρτη, με €5,2 δισεκατομμύρια εξαγωγές το 2024, τρίτη κατά σειρά ανάμεσα στις 13 περιφέρειες της χώρας. Παράλληλα, η καθαρή αύξηση των εξαγωγών «εκτός πετρελαιοειδών» αποδεικνύει ότι υπάρχει δυναμική και δυνατότητα για ανάπτυξη σε πληθώρα κλάδων.
Ωστόσο, η περιοχή δεν μπορεί να στηρίζεται σε μία κατηγορία προϊόντων με μεγάλη ευπάθεια – τα πετρελαιοειδή. Χρειάζεται στοχευμένες πολιτικές, υποδομές και δράσεις για διαφοροποίηση, προβολή και υποστήριξη των ΜΜΕ. Αν η Πελοπόννησος αξιοποιήσει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα – γεωγραφική θέση, παραγωγική δυναμική, τοπικά προϊόντα με ταυτότητα – μπορεί να γίνει πρότυπο εξαγωγικής ανάπτυξης σε εθνικό επίπεδο.
