Το Σάββατο, το Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου έγινε η σκηνή ενός θεάτρου βαθιά πολιτικού και ανατρεπτικού. Ο «Όρκος της Ευρώπης» του Ουαζντί Μουαουάντ, που έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα του την προηγούμενη μέρα, έφερε για πρώτη φορά την σπουδαία γαλλίδα ηθοποιό Ζιλιέτ Μπινός στην Επίδαυρο, μέρος ενός πολυεθνικού θιάσου.
Ο Λιβανοκαναδός Ουαζντί Μουαουάντ και σκηνοθέτης χρησιμοποιεί τον μύθο της αρπαγής της Ευρώπης από τον Δία ως αφετηρία για ένα θεατρικό κατηγορώ απέναντι σε μια ήπειρο που – όπως δείχνει – έχει χάσει τον προσανατολισμό της.
Η σκηνή μετατρέπεται σε σύμβολο παρακμής και οι θεματικοί άξονες της παράστασης αγγίζουν τον πυρήνα των ευρωπαϊκών αξιών: ανθρώπινα δικαιώματα, δημοκρατία, κράτος δικαίου, ειρήνη, συμφιλίωση, αλληλεγγύη, και πολιτιστική ποικιλομορφία.
Σύμφωνα με τον δημιουργό, η ιστορία της Ευρώπης είναι μια αλυσίδα συλλογικών τραυμάτων που διαπερνούν γενιές και καθορίζουν το παρόν.
Από τη σιωπή στην αποκάλυψη
Η πλοκή ακολουθεί ένα οκτάχρονο κορίτσι που γίνεται μάρτυρας σφαγής από τους ίδιους του τους ανθρώπους. Η σιωπή της, επιβεβλημένη ή ασυνείδητη, γίνεται βάρος που την ακολουθεί για δεκαετίες.
75 χρόνια αργότερα, η έρευνα για το έγκλημα ξανανοίγει, φέρνοντας στην επιφάνεια όσα είχαν θαφτεί. Η ιστορία λειτουργεί ως αλληγορία για την αδυναμία – αλλά και την ανάγκη – των κοινωνιών να αναμετρηθούν με το τραυματικό τους παρελθόν.
Ο Μουαουάντ και η πολιτική του στόχευση
Ο Μουαουάντ, γνωστός διεθνώς για το έργο και την ταινία «Μέσα από τις φλόγες» (Incendies), συνδυάζει την αρχαία τραγωδία με τη σύγχρονη πολιτική εμπειρία.
Η δουλειά του θέτει ερωτήματα για την ταυτότητα, την ιστορική μνήμη, την ευθύνη των λαών και την ανάγκη για κάθαρση. Με τον «Όρκο της Ευρώπης», επαναφέρει στο προσκήνιο το διαρκές δίλημμα:
«Θα υπερασπιστούμε τις αξίες που διακηρύσσουμε ή θα αφήσουμε την Ιστορία να επαναλάβει τα λάθη της;»
Σημειώνει ο Ουαζντί Μουαουάντ για τον “Όρκο της Ευρώπης”: «Από συμφορά σε συμφορά, από βιαιότητα σε βιαιότητα, οι πηγές των βασάνων χάνονται στο πηγάδι του χρόνου. Πρέπει, λοιπόν, κάποια στιγμή, αφού δεν μπορείς να μιλήσεις, δεν μπορείς να αναπνεύσεις, όταν όλα αρχίζουν ψελλίζοντας να επανέρχονται, με υπομονή, να μπεις στον λαβύρινθο της μνήμης ακολουθώντας το αόρατο νήμα του έρωτα, όσο οδυνηρό κι αν είναι, για να ξαναβρείς το πρωταρχικό τραύμα που αιμορραγεί ακόμα και να δοκιμάσεις να το επουλώσεις. Να επινοήσεις έναν χαρακτήρα για να ψηλαφίσεις τη φρίκη των συμφορών του δικού σου παρελθόντος».
Συνθήματα από το κοινό
Το πολιτικό φορτίο της παράστασης βρήκε ηχηρή αντήχηση στο φινάλε. Ομάδα θεατών ανάρτησε πανό και φώναξε «Λευτεριά στην Παλαιστίνη», με πολλούς παρευρισκόμενους να επαναλαμβάνουν.
Μια γυναίκα φώναξε: «Λευτεριά στην Κύπρο. Φωνάξτε το», προσθέτοντας τη δική της πολιτική δήλωση στην ήδη φορτισμένη ατμόσφαιρα.
Η πολυγλωσσική, διεθνής συμπαραγωγή του Κύκλου Contemporary Ancients στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου δεν ήταν απλώς μια καλλιτεχνική εμπειρία.
Ήταν μια υπενθύμιση ότι το θέατρο, όταν είναι πολιτικό, μπορεί να γίνει καθρέφτης και προειδοποίηση για το παρόν και το μέλλον της Ευρώπης.
