Οι σημερινοί συνταξιούχοι και η προηγούμενη γενιά με την εργασία τους δημιούργησαν πλούτο και συνέβαλαν ώστε να βγει η χώρα από τη φτώχεια και την υπανάπτυξη μετά τον Μεγάλο Πόλεμο και τον Εμφύλιο.
Στις μέρες μας, βρίσκονται μπροστά στο δίλημμα αν θα ζήσουν με αξιοπρέπεια ή θα καταντήσουν παρίες.
Η ληστεία των ασφαλιστικών ταμείων
Η ρητή δέσμευση των μετακατοχικών κυβερνήσεων, ότι τα κεφάλαια των ασφαλιστικών ταμείων που παρέμεναν άτοκα στην Τράπεζα της Ελλάδος μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’80 θα αποδοθούν έντοκα, ποτέ δεν πραγματοποιήθηκε. Αντίθετα από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, η τότε κυβέρνηση διαπίστωνε ότι το ασφαλιστικό σύστημα δεν είναι βιώσιμο και ξεκίνησε «μεταρρυθμίσεις» αυξάνοντας τις ασφαλιστικές εισφορές, τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και περικόπτοντας τις συντάξεις. Ασκώντας δε «κοινωνική πολιτική» για ψηφοθηρικούς λόγους, ενέταξαν στα ταμεία ειδικές κοινωνικές ομάδες χωρίς να αναλάβουν το αντίστοιχο κόστος. Τότε ο «εκσυγχρονιστής» υπουργός πρότεινε ριζική αλλαγή του ασφαλιστικού συστήματος σε βάρος εργαζομένων και συνταξιούχων. Αφού «σηκώθηκαν και οι πέτρες», αναγκάσθηκε η κυβέρνηση να αποσύρει την πρόταση. Βέβαια και σήμερα στο μυαλό κάποιων παραμένει η ίδια σκέψη και πρότειναν τον τότε υπουργό για υποψήφιο πρόεδρο της δημοκρατίας! Ποιος ξεχνά ότι μεγάλο μέρος των αποθεματικών κεφαλαίων των ταμείων «χάθηκαν» με κυβερνητικές αποφάσεις στον τζόγο του χρηματιστηρίου.
Μετά ήρθαν τα μνημόνια και «αφού μαζί τα φάγαμε» «κούρεψαν» τα ομόλογα του δημοσίου που κατείχαν τα ταμεία, προχώρησαν στην κατάργηση της 13ης και 14ης σύνταξης, αύξησαν και πάλι τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και πέρα για χρόνια «πάγωμα των συντάξεων» έβαλαν τη «δαμόκλεια σπάθη» της προσωπικής διαφοράς και το μαθηματικό τύπο για τις αυξήσεις ώστε να συνεχίζεται για χρόνια η λιτότητα στους συνταξιούχους.
Η ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων, η υποβάθμιση της υγειονομικής περίθαλψης και η περικοπή κοινωνικών εσόδων από τα λεγόμενα «ευγενή ταμεία», ισοπέδωσαν τις παροχές. Ιδιαίτερα μετά την κατάργηση του ΕΚΑΣ έφερε σε ακόμα δυσμενέστερη θέση τους χαμηλοσυνταξιούχους που τείνουν να γίνουν παρίες. Τα οποία φιλοδωρήματα της κυβέρνησης δεν δίνουν λύση στο πρόβλημα της φτώχειας και της ανέχειας.
Το συνδικαλιστικό κίνημα των συνταξιούχων
Το συνδικαλιστικό κίνημα των συνταξιούχων διαμορφώθηκε με βάση τα ξεχωριστά ταμεία και τις διαφορετικές συνδικαλιστικές παραδόσεις του κάθε κλάδου. Το διακρίνει η πολυμορφία και η διαφορετική πολιτική κατεύθυνση. Η μια των εργατών, εκπαιδευτικών και μικροεπαγγελματιών σε διεκδικητική κατεύθυνση και η άλλη των συνταξιούχων των «ευγενών ταμείων» με δράση ψυχαγωγική – πολιτιστική και έλεγχο από δυνάμεις που δεν έχουν αγωνιστικό προσανατολισμό.
Η ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων και η συνεχής υποβάθμιση των παροχών, δημιούργησε την ανάγκη για κοινή δράση. Είναι δε θετικό η συγκρότηση τοπικά και κεντρικά συντονιστικών επιτροπών των συνταξιουχικών οργανώσεων με ένα ελάχιστο κοινό πρόγραμμα, κύρια για επάνοδο στην προ κρίσης κατάσταση. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι λειτουργούν ενιαία, αποδέχονται βασικές αρχές δημοκρατίας, διαφάνειας και διεκδικήσεων. Στα συνταξιουχικά σωματεία δεν υπάρχει ενιαίο θεσμικό πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας. Τα καταστατικά καθορίζουν την οργάνωση και λειτουργία τους. Ως προς ποιοί είναι μέλη υπάρχουν αλληλοκαλύψεις και κάποιοι από το παρελθόν θεωρούν ότι εκπροσωπούν ευρύτερους χώρους, νέμονται τις συνδικαλιστικές εισφορές των συνταξιούχων και επιδιώκουν να αποκλείουν μη αρεστές συνταξιουχικές οργανώσεις από τις συντονιστικές επιτροπές.
Η ανάγκη σήμερα για δυνάμωμα της ενότητας, της κοινής δράσης και του αγώνα πρέπει κατά την άποψη μας να έχει τα παρακάτω στοιχεία
- Η αυτονομία του κάθε φορέα να αναγνωρίζεται απ’ όλους.
- Η συμμετοχή στις συντονιστικές επιτροπές είναι αυτονόητη για όλους αρκεί να σέβονται το ελάχιστο κοινό πρόγραμμα διεκδικήσεων και την κοινή δράση.
- Η αλληλεγγύη και συνεργασία με τους εργαζομένους του αντίστοιχου κλάδου.
Θεωρούμε ότι είναι καιρός να ανοίξει η συζήτηση για το θεσμικό πλαίσιο των συνταξιουχικών οργανώσεων ή τουλάχιστον για κοινά αποδεκτούς κανόνες που στο κέντρο θα έχει τη μεγαλύτερη συσπείρωση και κινητοποίηση των συνταξιούχων.
Η αντίληψη ότι η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος εξαρτάται μόνο από το προσδόκιμο ζωής και την αναλογία εργαζομένων-συνταξιούχων δεν είναι μόνο αναχρονιστική αλλά βαθειά αντιδραστική. Η τεχνολογική εξέλιξη και η αύξηση της παραγωγικότητας δημιουργούν ένα άλλο διαφορετικό πεδίο και διαμορφώνει ευνοϊκότερες δυνατότητες να ικανοποιηθούν οι σύγχρονες ανάγκες εργαζομένων και συνταξιούχων.
Η επιδίωξη της κυβέρνησης με τον «ατομικό κουμπαρά» και την ιδιωτικοποίηση των συστημάτων ασφάλισης και υγείας, βρίσκει αντίθετους εργαζόμενους και συνταξιούχους που διεκδικούν Δημόσια τα συστήματα αυτά για να είναι κοινωνικά και να βελτιώνουν τη ζωή τους.
Ιούνιος 2025
Παν. Βέμος
