Το Παλαιόκαστρο βρίσκεται σε ύψωμα που δεσπόζει πάνω από την πολυφωτογραφημένη παραλία της Βοϊδοκοιλιάς και τη λιμνοθάλασσα του Διβαρίου (ή «Γιάλοβα»). Η θέση του ελέγχει τη βόρεια είσοδο του όρμου του Ναβαρίνου και το εκεί λιμάνι, στη λιμνοθάλασσα της περιοχής Διβάρι.
Το φράγκικο όνομα του κάστρου ήταν “Port de Jonc” που σημαίνει «Λιμάνι των Βούρλων», προφανώς από τα βούρλα που φύονταν σε αφθονία στο αμμώδες έδαφος γύρω από τη λιμνοθάλασσα.
Ιστορικά στοιχεία
Το «Αβαρίνο» οι Τούρκοι το έλεγαν «Αναβαρίν» και μάλλον έτσι προέκυψε το «Ναβαρίνο». Όταν τον 16ο αιώνα οι Τούρκοι έκτισαν το καινούργιο κάστρο της Πύλου (το Νιόκαστρο, από την άλλη μεριά του κόλπου) το φράγκικο κάστρο έχασε την αίγλη του και κατάντησε «Παλιόκαστρο» και «Παλιοναβαρίνο».
Στη θέση του κάστρου βρισκόταν πανάρχαιος οικισμός και η ακρόπολη της Πύλου της κλασικής αρχαιότητας που έπαιξε σημαντικό ρόλο κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Το μεσαιωνικό κάστρο χτίστηκε στα τέλη του 13ου αιώνα από τους Φράγκους, πάνω στα ερείπια της αρχαίας οχύρωσης.
Το κάστρο έχει υποστεί αναρίθμητες προσθήκες και τροποποιήσεις στο πέρασμα των αιώνων.
Αρχιτεκτονικά στοιχεία
Έχει σχήμα τραπεζοειδές και καταλαμβάνει έκταση 50 περίπου στρεμμάτων. Η μεγαλύτερη διάστασή του είναι περί τα 200 μέτρα. Τα τείχη και οι πύργοι διατηρούνται σε πολλά σημεία (με την έννοια ότι είναι ακόμα όρθια) αλλά στο εσωτερικό υπάρχουν μόνο ερείπια.
Στο εσωτερικό το κάστρο χωρίζεται από ένα εγκάρσιο τείχος σε δύο μέρη (βόρειο και νότιο). Στο βόρειο τμήμα, στην κορυφή, υπήρχε μάλλον η αρχαία ακρόπολη και το παλάτι του Σαιντ Ομέρ. Εκεί πρέπει να περιοριζόταν και το αρχικό φράγκικο κάστρο.
Στους χρόνους πριν από τη Φραγκοκρατία πρέπει να ανήκει ένας μικρός ορθογώνιος πύργος στο δυτικό άκρο του δυτικού εξωτερικού τείχους, που είναι κτισμένος με το πλινθοπερίκλειστο σύστημα δομής των βυζαντινών χρόνων.
Εντός των τειχών συναντά κανείς ερείπια των δημόσιων και ιδιωτικών κτηρίων, της καθολικής εκκλησίας και υπόγειων δεξαμενών νερού.
Το μεγάλο πρόβλημα του κάστρου ήταν ανέκαθεν το νερό, καθώς δεν υπάρχει καμιά πηγή νερού στο βράχο.
Η σπηλιά του Νέστορα
Κάτω από τα τείχη του κάστρου υπάρχει η λεγόμενη «σπηλιά του Νέστορα» που αναφέρει ο Παυσανίας, η οποία συγκοινωνεί απευθείας με το Παλαιόκαστρο. Στη σπηλιά αυτή, σύμφωνα με το μύθο, έκρυψε ο Ερμής τα 50 βόδια που είχε κλέψει από τον Απόλλωνα.
Ο Ερρίκος Σλήμαν εντόπισε ευρήματα της περιόδου του Νέστορος, που μαρτυρούν την ύπαρξη ζωής στην περιοχή από τα πρώιμα εκείνα χρόνια. Μέσα στο σπήλαιο είναι ορατοί σταλακτίτες.
Σε κάθε περίπτωση, αξίζει ο επιλεκτικός επισκέπτης να βρεθεί εδώ. Η πρόσβαση είναι σχετικά εύκολη, καθώς το σπήλαιο βρίσκεται ακριβώς στη βάση του τείχους του κάστρου. Μπορείτε να ανηφορίσετε στον αμμόλοφο στο τέρμα της παραλίας της Βοϊδοκοιλιάς, έπειτα να ακολουθήσετε το ανηφορικό πλάτωμα και θα βρεθείτε μπροστά στο Σπήλαιο του Νέστορος. Η θέα είναι εξαιρετική!
