Η αστραπιαία ταχύτητα έκδοσης της τελευταίας απόφασης της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου κατέπληξε του πάντες και ιδίως το δικηγορικό κόσμο, αλλά και τους πολίτες που γνωρίζουμε την καθυστέρηση ετών για την έκδοση απόφασης σε όλους τους βαθμούς δικαιοδοσίας. Η συγκεκριμένη απόφαση θα μπορούσε να θεωρηθεί πρότυπο ανάδειξης ταχύτητας απονομής της δικαιοσύνης καθώς μέσα σε οχτώ μέρες η Ολομέλεια του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου της Ελλάδας συνεδρίασε και εξέδωσε την απόφασή του, ανεξαρτήτως του περιεχομένου της, αφού μέχρι τώρα για τις αποφάσεις που έχει εκδώσει η Ολομέλεια, χρειαζόταν τουλάχιστον ένα έτος.
Η διακριτική αυτή διαδικασία ως προς το χρόνο σε σχέση με πολυετείς εκκρεμείς αναιρέσεις στο ίδιο δικαστήριο έχει προκαλέσει εύλογα ερωτηματικά, καταρχήν ως προς την τήρηση της θεμελιώδους δημοκρατικής αρχής της ισότητας της τελευταίας σε σχέση με τις υπόλοιπες , εκτός και αν στο εξής οι υποθέσεις στον Άρειο Πάγο θα εκδικάζονται κατά αντίστροφη χρονική προτεραιότητα, δηλαδή ο χρόνος συζήτησης θα πηγαίνει προς τα πίσω. Θα αναμένουμε να εκδικαστούν φέτος οι υποθέσεις του 2023 μετά του 2022, του 2021 κοκ. αλλά θα είμαστε βέβαιοι ότι οι αποφάσεις θα εκδίδονται σε λιγότερο χρόνο από την προαναφερόμενη καθώς θα είναι και ήσσονος σημασίας.
Υπενθυμίσω ότι πολύ πρόσφατα όταν ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι όλες οι αναστολές στις προθεσμίες λόγω πανδημίας ισχύουν για όλους τους άλλους πλην του ιδίου, ο κοινός νομοθέτης ερμήνευσε αυθεντικά το νόμο που οι ίδιοι ανώτατοι δικαστές ερμήνευαν και εφάρμοζαν διαφορετικά, υποχρεώνοντάς τους νομοθετικά να εφαρμόσουν την παραπάνω Αρχή της Ισότητας, αυξάνοντας όμως έτσι τον όγκο των υποθέσεων προς εκδίκαση.
Ενώ οι αποφάσεις των δικαστηρίων δεν αποτελούν πηγή δικαίου και δεν δεσμεύουν τη συνείδηση του δικαστή ως προς την ερμηνεία του νόμου, αποτελεί αντιφατική συμπεριφορά όταν το ίδιο το δικαστήριο έρχεται σε αντίθεση με τον εαυτό του και ακολούθως ο νομοθέτης οφείλει να διασφαλίσει την ομαλότητα και την ισορροπία.
Η Ολομέλεια του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου της Ελλάδας με την με αριθμό 7/2022 απόφαση έκρινε ότι η αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης στο Κράτος Δικαίου συνδέεται άμεσα και με την ερμηνεία των κανόνων δικαίου που ρυθμίζουν βιοτικές σχέσεις, και συγκεκριμένα ότι η αρχή της ασφάλειας δικαίου, η οποία απορρέει από την αρχή του κράτους δικαίου και ιδίως από τις διατάξεις των άρθρων 2 παρ. 1 και 25 παρ. 1 εδ. α’ του Συντάγματος και ειδικότερη εκδήλωση της οποίας αποτελεί η αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης, επιβάλλει ιδίως τη σαφήνεια και την προβλέψιμη εφαρμογή των εκάστοτε νομοθετικών ρυθμίσεων, που πρέπει να τηρείται με ιδιαίτερη αυστηρότητα, όταν πρόκειται για διατάξεις που μπορούν να έχουν σοβαρές οικονομικές συνέπειες για τους ενδιαφερόμενους. Προς την κατεύθυνση αυτή, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, μεταξύ άλλων, στην απόφαση ΔΕΕ 2-6-2016 C-81/5 αναφέρει ότι η νομοθεσία της Ένωσης πρέπει να είναι σαφής και η εφαρμογή της προβλέψιμη από τους υποκείμενους σε αυτή, η δε επιταγή της ασφάλειας δικαίου πρέπει να τηρείται με ιδιαίτερη αυστηρότητα, όταν πρόκειται για διατάξεις που μπορούν να έχουν οικονομικές επιπτώσεις, ώστε να μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να γνωρίζουν με ακρίβεια την έκταση των υποχρεώσεων, που οι διατάξεις αυτές τους επιβάλλουν.
Οι παραπάνω δύο αποφάσεις έρχονται σε αντίθεση μεταξύ τους, για τους γνωστούς λόγους, όπως εκτενώς η πρόσφατη απόφαση σχολιάστηκε από το σύνολο σχεδόν των δικηγόρων καθώς επίσης δημιουργεί και ζήτημα ως προς την ικανότητα των ανωτέρων δικαστών που ερμήνευαν μέχρι τώρα διαφορετικά το νόμο και κατά των εταιρειών διαχείρισης και των funds , αλλά κατά πάσα πιθανότητα θα προαχθούν σε ανώτατους.
Είναι πολύ ανησυχητικό το κλίμα που δημιουργείται αφού ήδη εξετάζεται η νομική βάση για αγωγή αποζημίωσης κατά του Ελληνικού Κράτους λόγω υπόνοιας μεροληψίας εξαιτίας της πρωτοφανούς έκδοσης απόφασης σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα που παραβιάζει αναμφίβολα τις παραπάνω αρχές που με την με αριθμό 2/2022 παραπάνω απόφαση, το ίδιο το Δικαστήριο κρίνει ότι πρέπει να ισχύουν.
Θα ήταν αφενός ευτράπελο για τη Δημοκρατία να κριθεί από το ΣτΕ εύλογος και δίκαιος ο χρόνος έκδοσης της σχολιαζόμενης απόφασης και ότι ο χρόνος αυτός δεν σχετίζεται με την ποιότητα και τον ορθό σχηματισμό της δικανικής πεποίθησης, λαμβανομένων υπόψη όλων των παραμέτρων που απαιτεί ο νόμος για αυτό που αποκαλείται δίκαιη δίκη κατά το άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των δικαιωμάτων του ανθρώπου κι εφόσον βέβαια η σχολιαζόμενη απόφαση εξηγεί τη σκοπιμότητα του ασκαρδαμυκτί χρόνου έκδοσής της.
Είναι ευθύνη της Ελληνικής Βουλής και της Εκτελεστικής Εξουσίας να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των Ελλήνων πολιτών στο Δημοκρατικό Πολίτευμα, ασκώντας το καθήκον της που απορρέει από το Σύνταγμα και την Αρχή της Διάκρισης των Εξουσιών.
Ναύπλιο, 10/02/2022,
Κωνσταντίνος Σταθογιαννόπουλος Δικηγόρος στον Άρειο Πάγο, ΔΣ Ναυπλίου.
