Πάμε να περπατήσουμε λίγο στη Napoli di Romania του 1540 περίπου, παρέα με τον Τζουάνες Ζόγιας! Να σεργιανήσουμε τα σοκάκια και την ιστορία…
Επιμέλεια κειμένου: Κωνσταντίνος Τζιαμπάσης*
Να περιπλανηθούμε παραμονή της εορτής των Φώτων έξω από εκκλησιές που ακούγεται το Ave Maria κι όλοι οι ιερείς, καθολικοί και μη, ξεκινούσαν να ευλογήσουν σπίτια και μαγαζιά με αιτία τη μεγάλη γιορτή.
Μπείτε για λίγο σε εκείνα τα χρόνια και δείτε δίπλα σας σαν περπατούν μικρές ομάδες ανθρώπων με ρούχα εποχής. Ένας ιερέας με ένα σταυρό, ένας διάκος με ένα σακούλι και μικρά χωμάτινα δρομάκια με νερά να τρέχουν παντού…
Είναι νύχτα, ακούγεται μόνο η φωνή του ιερέα που μπαίνει σε σπίτι κρατώντας τον σταυρό κι ο διάκος το «σιγλέτο» (τσίγκινο δοχείο με λαβή), που εκεί μέσα βάζανε όσα κέρματα ήθελαν οι αφέντες ή οικοδεσπότες.
Λέει ο Ζόγιας, πως ο διάκος έβγαζε και μια δυνατή φωνή να βάλουν κατιτίς και στο σακούλι που εκείνος κρατούσε. Και γέμιζε κουλουράκια, ζαχαρωτά κι άλλα κεράσματα. Όλοι οι κάτοικοι του σπιτιού ανεξαρτήτου ηλικίας έπρεπε να προσκυνήσουν το σταυρό και να βάλουν κάτι σαν ασήμωμα στο «σιγλέτο». Κι ήθελαν όλοι οι ιερείς να πάνε και στους πιο εύπορους που στρώνανε τραπέζια με λογιών λογιών καλούδια. Τα πιο συνηθίσαμε εκτός από τα κουλουράκια και τα ζαχαρωτά ήταν τα γλυκά του κουταλιού. Το τραταμέντο τέλειωνε με εκλεκτό κρασί.
Φανταστείτε τώρα τί γινόταν αν έπιναν έστω μια γουλιά σε κάθε σπίτι. Ίσαμε τα μεσάνυχτα που γυρνούσαν τις γειτονιές, σίγουρα θα παραπατούσαν και θα ζαλίζονταν από το πολύ ποτό. Κάποιοι πονηροί πρόσεχαν κι είχαν το νου τους στα νομίσματα που γέμιζε το «σιγλέτο» τους και προσπαθούσαν να μην πίνουν καθόλου. Ελάχιστοι ήταν εκείνοι που δεν νοιάζονταν για τα κέρματα κι αφήναν έξω από το σπίτι το τσίγκινο κουτί κι ορμήνευαν και το διάκο τους να μη ζητήσει ούτε κέρασμα. Δεν ήταν πάλι οι φορές λίγες που οι ιερείς συνοδεύονταν από οπλισμένους άνδρες για το φόβο της κλοπής. Κι όταν με το καλό τέλειωναν τις γύρες τους και επέστρεφαν στην εκκλησιά, τότε έβαναν τους διάκους να χτυπήσουν τις καμπάνες, σημάδι πως επέστρεψαν σώοι, αβλαβείς και …νηφάλιοι.
Την δε ημέρα των Φώτων γίνονταν ο όρθρος, κι όλα τέλειωναν με το Ave Maria. Τρεις σταγόνες αγιασμό έδινε ο παππάς στον κάθε εκκλησιαζόμενο και λίγο αντίδωρο. Στο τάσι που κρατούσε αφήναν πάλι το κατιτίς τους. Κι υστέρα επέστρεφαν στα σπίτια τους να γευματίσουν, οι Ορθόδοξοι τουλάχιστον, μόνο με ψάρι λόγω νηστείας και αποχής από το κρέας για εκείνη την ημέρα.
Αμέσως, την επομένη των Φώτων ξεκινούσαν οι μουσικές και οι μεγάλες μαζώξεις με πολλά πεσκέσια από σπίτι σε σπίτι συγγενικό, ίσαμε τις μεγάλες Απόκριες. Και φυσικά ξεκινούσαν ακριβώς από εκείνη την ημέρα και τα μεγάλα μασκαρέματα στην πόλη που αφήσαν εποχή και την έναρξη του Carnevale…
*Ο Κωνσταντίνος Τζιαμπάσης είναι αρχαιολόγος
