Ο Δήμος Αθηναίων έχει δρομολογήσει τις διαδικασίες εκπόνησης μελετών για την πλήρη αποκατάσταση του εμβληματικής έπαυλης, έργο του Βαυαρού αρχιτέκτονα Ερνστ Τσίλλερ γνωστός με το εξελληνισμένο όνομα Ερνέστος Τσίλλερ. Στο βίντεο φαίνεται ότι έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες αντιστήριξης και αναστήλωσης της «Βίλας Κλωναρίδη», το κτίριο-σύμβολο που στέκει για περισσότερο από 120 χρόνια στο Πάρκο Φιξ, στα Πατήσια.
Η κόκκινη διώροφη βίλα (σε κάποια σημεία φαίνεται το χρώμα και σήμερα, αν και ξεθωριασμένο, όπως και κάποια ακροκέραμα στη στέγη), μία κατοικία που δεν χρησιμοποίησε η οικογένεια του Ερρίκου Κλωναρίδη μόνο σαν εξοχική αλλά και σαν κύρια, με το εργοστάσιο ζυθοποιίας και παγοποιίας Κλωναρίδη να βρίσκεται σε απόσταση λίγων μέτρων. Η βίλα είχε πλούσιο εσωτερικό και εξωτερικό ζωγραφικό διάκοσμο, φιλοτεχνημένο από αξιόλογους καλλιτέχνες της εποχής (πλέον μετά την πυρκαγιά το 2020 έχει υποστεί ολοκληρωτική καταστροφή). Λόγω της σημαντικής ιστορικής και αρχιτεκτονικής της αξίας, έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
Η ιστορία του
Η βίλα Κλωναρίδη κατασκευάστηκε το διάστημα 1900-1902 και βρίσκεται στην καρδιά του ομώνυμου πάρκου, με την ονομασία της να οφείλεται στο εργοστάσιο ζυθοποιίας και παγοποιίας των αδελφών Ερρίκου και Μιλτιάδη Κλωναρίδη που κατασκευαζόταν την ίδια περίοδο. Με εμπειρία στη ζυθοποιία και επιχειρηματικές δραστηριότητες στη Γαλλία και την Αίγυπτο, τα αδέλφια Κλωναρίδη, με ρίζες από τη Μικρά Ασία, αποφάσισαν να επενδύσουν και στην Ελλάδα.
Το επιβλητικό εργοστάσιο ξεκίνησε να λειτουργεί το 1903 και χιλιάδες Αθηναίοι, από πολιτικοί, ιερείς, δήμαρχοι και απλοί πολίτες, παραβρέθηκαν στα εγκαίνια της 26ης Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς. Μόνο οι επίσημες προσκλήσεις των αδελφών Κλωναρίδη ξεπερνούσαν τις χίλιες.
Τα σοβαρά προβλήματα εμφανίζονται λίγα μόλις χρόνια μετά τα μεγαλοπρεπή εγκαίνια του εργοστασίου. Η κυβέρνηση είχε αποφασίσει για την αύξηση του δασμού επί της βύνης, ενώ είχε ξεσπάσει και ένας τεράστιος ανταγωνισμός με την άλλη μεγάλη ζυθοποιία της εποχής, αυτή του Καρόλου Φιξ.
Μία σειρά από οικονομικά σκάνδαλα ακολούθησαν, με την εταιρία να φαίνεται να μην έχει καταβάλει τους νόμιμους δασμούς για την εισαγωγή κριθαριού, ενώ κατηγορήθηκε και για λαθρεμπόριο πεφρυγμένης βύνης. Το 1911 ο Ερρίκος Κλωναρίδης συνελήφθη και το εργοστάσιο σφραγίστηκε. Μέσα σε μόλις επτά χρόνια ο ζύθος Κλωναρίδη «αγκαλιάστηκε» από όλους τους Έλληνες, αλλά τα λάθη των αδελφών, ο αδυσώπητος ανταγωνισμός το οδήγησαν στο κλείσιμο. Ενδιαφέρον είναι το στοιχείο πως η Αθήνα έχει τρία τοπωνύμια που σχετίζονται με την μπύρα. Φιξ, Μετς, Κλωναρίδη.
Στα επόμενα χρόνια οι δυσπραγίες κλιμακώθηκαν και ο Κλωναρίδης μεταβίβασε το 1920 την επιχείρηση στον μεγάλο ανταγωνιστή του, τους γιούς του Καρόλου Φιξ, κρατώντας ωστόσο στο όνομά του τη βίλα, όπου και κατοικείτο μέχρι και το 1999. Το εργοστάσιο κατεδαφίστηκε το 2000 επί δημαρχίας Δημήτρη Αβραμόπουλου, σε μία κίνηση που ξεσήκωσε πλήθος διαμαρτυριών. Νωρίτερα, το 1980, το εργοστάσιο είχε περάσει στη δικαιοδοσία της Εθνικής Τράπεζας και λίγο αργότερα στον Δήμο Αθηναίων, μετά από οικονομικά προβλήματα της εταιρίας Φιξ.
Το 1993 η Βίλα παραχωρήθηκε στον Δήμο Αθηναίων από το υπουργείο Πολιτισμού, ενώ το 1994, το Υπουργείο ανακήρυξε τη Βίλα Κλωναρίδη ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, καθώς αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα προαστιακής έπαυλης των αρχών του περασμένου αιώνα. Το αρχοντικό κατοικήθηκε έως το τέλος της δεκαετίας του ’90 από τους απογόνους της οικογένειας Κλωναρίδη. Το Μάιο του 2020 ξέσπασε πυρκαγιά, η οποία προκάλεσε τεράστια καταστροφή στο αρχοντικό.
Η οικογένεια Κλωναρίδη έζησε εκεί μέχρι το 1977, ενώ μετέπειτα παρέμεινε στο σπίτι μόνο μία από τις δύο του κόρες, η Τζούλια με τα δύο της σκυλιά. Βάσει των επίσημων εγγράφων, το 1987 κόπηκε το ρεύμα αλλά κάτοικοι της γειτονιάς αναφέρουν ότι η Τζούλια διέμενε εκεί έως και το 1999. Όταν το 1999 κόπηκε και το νερό, δεν της έμειναν πολλές επιλογές, παρά να εγκαταλείψει το πατρικό της στη μοίρα των καιρών και όσων ακολούθησαν…
Στόχος είναι το εμβληματικό αυτό κτίριο στην “καρδιά” της Αθήνας, το οποίο έχει ταυτιστεί με την ιστορία της πόλης από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι και σήμερα, να αναβιώσει μαζί με άλλα εξίσου σημαντικά ιστορικά κτίρια, το πολιτισμικό παρελθόν της πρωτεύουσας και να συμβάλει στην πολιτιστική και αισθητική αναβάθμιση της γειτονιάς των Πατησίων.
O Michael Miller κατέγραψε τις εργασίες αναστήλωσης από ψηλά, σε ένα κτήριο μοναδικής αρχιτεκτονικής το οποίο… ξαναγεννιέται από τις στάχτες του.
