Την αύξηση των εκπτωτικών συντελεστών του ΕΝΦΙΑ ακόμη και κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες, ώστε η τελική μείωση του βεβαιωθέντος φόρου να φτάνει έως και το 50% για όσους έχουν ατομική περιουσία μέχρι και 100.000 ευρώ, την αλλαγή στους συντελεστές υπολογισμού του συμπληρωματικού φόρου –συμπεριλαμβανομένου του «αφορολογήτου»– αλλά και παρεμβάσεις στους συντελεστές υπολογισμού του κύριου φόρου θα περιλαμβάνει το πακέτο αλλαγών του 2022.
Οι νέοι εκπτωτικοί συντελεστές σχεδιάζεται να είναι κλιμακωτοί ώστε να ισχύσουν μεγαλύτερα ποσοστά μείωσης για τις μικρότερες περιουσίες. Ετσι, ενώ σήμερα οι μειώσεις του βεβαιωθέντος φόρου κυμαίνονται από 20% έως 30% ανάλογα με το ύψος της περιουσίας, μετά τη νομοθετική ρύθμιση που θα έρθει στη Βουλή το φθινόπωρο, οι εκπτώσεις θα κυμαίνονται από 30% έως 50%.
Το φετινό πακέτο αλλαγών δεν θα περιλαμβάνει –σύμφωνα με πληροφορίες– τις τροποποιήσεις στους συντελεστές εμπορικότητας και παλαιότητας των ακινήτων, κάτι που σημαίνει ότι θα μείνουν εκκρεμότητες και για το 2023. Ουσιαστικά, προετοιμάζεται διετές πρόγραμμα προσαρμογών στον φόρο κατοχής ακινήτων.
Τον πρώτο χρόνο, το 2022, θα ενεργοποιηθούν οι νέοι συντελεστές ταυτόχρονα με τις νέες αντικειμενικές αξίες αλλά και το καινούργιο χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής (σ.σ. πληρωμή σε 10 μηνιαίες δόσεις από τον Μάρτιο του 2022 έως τον Δεκέμβριο του 2022). Τον δεύτερο χρόνο θα επανεξεταστούν συντελεστές εμπορικότητας και παλαιότητας, ενώ θα δρομολογηθεί η πλήρης κατάργηση του συμπληρωματικού φόρου ώστε να προχωρήσει και η προεκλογική εξαγγελία της κυβέρνησης για απόδοση των εσόδων του ΕΝΦΙΑ στους δήμους.
Οι προετοιμασίες για την κατάθεση του φορολογικού νομοσχεδίου με τους καινούργιους συντελεστές υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ συνεχίζονται πυρετωδώς στο υπουργείο Οικονομικών. Ηδη, η ΑΑΔΕ έχει τροφοδοτήσει το οικονομικό επιτελείο με τις επιπτώσεις που προκαλούν στη φορολογητέα βάση των ακινήτων οι νέες αντικειμενικές αξίες. Η συνολική αξία των ακινήτων –με βάση τις αντικειμενικές αξίες που θα ισχύσουν από την 1/1/2022– θα αυξηθεί κατά περισσότερα από 100 δισ. ευρώ, καθώς μόνο στην Αττική –όπου εντοπίζεται τουλάχιστον το 50% της αξίας των ακινήτων– επέρχεται μέση αύξηση 24%.
Βάσει αυτών των στοιχείων, ήδη έχουν καταρτιστεί σενάρια για τους πιθανούς συντελεστές. Η πολιτική απόφαση είναι να επιλεγούν τέτοιοι συντελεστές ώστε οι έχοντες μικρή και μεσαία περιουσία να πληρώσουν λιγότερα το 2022 σε σχέση με το 2021 ή τουλάχιστον τα ίδια. Αυτό θα επιτρέψει στην κυβέρνηση, όταν παρουσιάσει τον νέο τρόπο υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ, να επικαλεστεί στοιχεία σύμφωνα με τα οποία η μεγάλη πλειοψηφία των ιδιοκτητών –στο σύνολο των περίπου επτά εκατομμυρίων φορολογουμένων που παραλαμβάνει ειδοποιητήριο– θα επιβαρυνθεί λιγότερο σε σχέση με το 2021.
Η αύξηση της φορολογητέας αξίας των ακινήτων κατά τουλάχιστον 100 δισ. ευρώ –συνολικά οι ιδιοκτήτες θα μοιράζονται ακίνητα άνω των 700 δισ. ευρώ μόλις γίνει η αποτίμηση με τις νέες αντικειμενικές αξίες– θα δημιουργήσει δημοσιονομικό χώρο της τάξεως των 500 εκατ. ευρώ, ο οποίος και θα χρησιμοποιηθεί για να χρηματοδοτήσει τις μειώσεις των φορολογικών συντελεστών.
Ουσιαστικά δηλαδή οι νέοι μειωμένοι συντελεστές του ΕΝΦΙΑ (για κύριο και συμπληρωματικό φόρο) θα αυτοχρηματοδοτηθούν καθώς και το 2022 το Δημόσιο θα εξακολουθήσει να εισπράττει περί τα 2,5 δισ. ευρώ από τον ΕΝΦΙΑ (και από φυσικά και από νομικά πρόσωπα τα οποία το πιθανότερο είναι ότι θα κληθούν να πληρώσουν περισσότερο φόρο καθώς οι μειώσεις των συντελεστών θα επικεντρωθούν στα φυσικά πρόσωπα και όχι στις επιχειρήσεις).
Ο μισός διαθέσιμος δημοσιονομικός χώρος, περίπου 200-250 εκατ. ευρώ, θα διατεθεί για να αυξηθούν οι γενικοί μειωτικοί συντελεστές του τελικού ποσού εκκαθάρισης. Από τις προσομοιώσεις που πραγματοποιούνται στο υπουργείο Οικονομικών προκύπτουν τα εξής:
1. Το 2020, στα φυσικά πρόσωπα βεβαιώθηκαν συνολικά περίπου 2,7 δισ. ευρώ από κύριο και συμπληρωματικό φόρο (2,376 δισ. ευρώ ήταν ο κύριος φόρος και 358 εκατ. ευρώ ο συμπληρωματικός). Από αυτό το ποσό, αφαιρέθηκαν 576 εκατ. ευρώ λόγω των μειώσεων φόρου που θεσπίστηκαν το 2019 (σ.σ. είναι οι περίφημες μειώσεις του άρθρου 9 που «κόβουν» 20%-30% του συνολικού φόρου, κύριου και συμπληρωματικού) και 85 εκατ. ευρώ ως έκπτωση στους φορολογουμένους που παρουσιάζουν χαμηλό εισόδημα (σ.σ. έκπτωση 50% σε όσους έχουν ατομικό εισόδημα κάτω από 12.000 ευρώ).
2. Το φετινό ποσό της εκκαθάρισης του ΕΝΦΙΑ (σ.σ. θα πραγματοποιηθεί μόλις κλείσει η διαδικασία υποβολής των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος) θα είναι αντίστοιχο με το περυσινό αν και αναμένεται να αυξηθεί η έκπτωση του 50% λόγω αυξημένου αριθμού φορολογουμένων που θα πληρούν το εισοδηματικό κριτήριο.
3. Για το 2022, είναι δεδομένο ότι το ποσό που θα βεβαιωθεί στα φυσικά πρόσωπα από κύριο και συμπληρωματικό φόρο θα προσεγγίσει τα 3 δισ. ευρώ λόγω της ενεργοποίησης των νέων αντικειμενικών αξιών αλλά και των αλλαγών που θα γίνουν στους συντελεστές υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ. Ωστόσο, το ποσό της έκπτωσης του «άρθρου 9» θα αυξηθεί από τα 576 εκατ. ευρώ σε πάνω από 850 εκατ. ευρώ. Το «πρόσθετο 8%» στο οποίο αναφέρθηκε και την εβδομάδα που πέρασε ο υπουργός Οικονομικών, στην πραγματικότητα θα είναι μεσοσταθμικό. Ετσι:
• Για ατομικές περιουσίες έως 60.000 ευρώ, ο συντελεστής της έκπτωσης που είναι σήμερα 30%, θα αυξηθεί σε 45% ή και 50% (σ.σ. αυτή η μείωση έχει και πολιτικό χαρακτήρα καθώς η προηγούμενη κυβέρνηση είχε και αυτή εξαγγείλει μειώσεις 50% για τον ΕΝΦΙΑ των πολύ μικρών περιουσιών).
• Ατομικές περιουσίες από 60.000 ευρώ έως 100.000 ευρώ έχουν σήμερα μειώσεις από 25% έως 27% και επίσης θα έχουμε αύξηση άνω των 10 ποσοστιαίων μονάδων.
• Η μείωση του 28%-30% θα ισχύσει για τις περιουσίες άνω των 100.000 ευρώ (σ.σ. και μέχρι το όριο του ενός εκατ. ευρώ για το οποίο ισχύει έκπτωση 10%) ώστε να καλυφθεί όλη η μεσαία ατομική περιουσία.
Δεύτερος γύρος αλλαγών
Αλλαγές στη διαδικασία εκκαθάρισης τους ΕΝΦΙΑ –ενδεχομένως και των υπόλοιπων φόρων μεταβίβασης– αναμένεται να υπάρξουν και το 2023. Για το 2022, το οικονομικό επιτελείο δεν αναμένεται να «αγγίξει» τους συντελεστές εμπορικότητας και παλαιότητας των ακινήτων. Ωστόσο, επειδή οι συντελεστές έχουν παραμείνει σταθεροί επί δεκαετίες, η εφαρμογή τους προκαλεί στρεβλώσεις. Οι συντελεστές παλαιότητας όσον αφορά τους φόρους μεταβίβασης δεν μειώνουν περαιτέρω την αξία του ακινήτου αν η παλαιότητα ξεπερνάει την 25ετία. Ομως, είναι πλέον εκατοντάδες χιλιάδες τα ακίνητα ηλικίας άνω των 40-50 ετών με αποτέλεσμα η κλίμακα να χρειάζεται αναθεώρηση.
Επίσης, ειδικά σε ό,τι αφορά τον ΕΝΦΙΑ, ο συντελεστής παλαιότητας… αυξάνει την αξία του ακινήτου αντί να τη μειώνει. Οσον αφορά τους συντελεστές εμπορικότητας, επίσης χρήζουν αναθεώρησης, δεδομένου ότι δεν απεικονίζουν τα καινούργια δεδομένα που έχουν αποτυπωθεί στις εμπορικές πιάτσες της χώρας. Εκκρεμότητα υπάρχει και με νέες εντάξεις περιοχών στο σύστημα αντικειμενικών αξιών.
Η προσπάθεια να καλυφθεί το 100% της επικράτειας θα συνεχιστεί, καθώς θεωρείται κίνηση προς την κατεύθυνση απόδοσης φορολογικής δικαιοσύνης. Οι νέες εντάξεις προγραμματίζεται να σχεδιαστούν μέσα 2022 και να υλοποιηθούν από το 2023.
